Frig Kaya Resmi
SİVRİHİSAR BALKAYASINDA FRİG KAYA RESMİ
Frig Kaya Anıtı, yüksek bir kaya kütlesi olan Balkayası’nın dik yüzeyine oyulmuştur. Beşik çatılı, üçgen alınlıklı bir yapının ön cephesini simgelemektedir. Ortada, kapıyı simgeleyen dikdörtgen sığ bir niş bulunmaktadır. Bilinen aynı tip Frig anıtlarından farklı olarak, alınlık ve cephedeki geometrik bezemeler koyu kırmızı renkte boya ile yapılmıştır.
KAYA RESMİ KEŞFEDİLİYOR
İki fotoğraf sevdalısı, araştırmacı Ali Rıza Öztekin ve Nizamettin Arslan, yağmurlu bir havada, Balkayasını fotoğraflamak isterler. Yağmurdan kaçmak için büyük kayanın cephesine sığınan gezginler; bu esnada, kaya üzerindeki şekilleri fark ederek bunları fotoğraflar ve resmi makamlara bildirirler.
Frig Kaya Anıtı’nda kaya nişi içinde yer alan resmin fark edilmesinin temel nedeni yağmurun kaya resmini ıslatması ve böylelikle kırmızı toprak boyanın belirgin hale gelmesidir. İlk bakışta bir yazı olduğu düşünülen şekillerin, kalabalık bir kompozisyonun tekil öğeleri olan insan, at ve diğer hayvan figürlerinden oluşan bir resim olduğu bilimsel olarak tespit edilmiştir.
Netice olarak, şekillerin yağmurda belirmesini bir rastlantı sonucunda kayıt altına alan araştırmacılar, Ali Rıza Öztekin ve Nizamettin Arslan önemli bir keşfe imza atmışlardır.
ANADOLU’ NUN İLK AT FİGÜRLERİ BALKAYASINDA
At figürlü kaya resmi, “Mezolitik-Neolitik Dönem Kuzey Avrupa, Ön Asya ve Orta Asya’da görülen şematik kalabalık hayvan toplulukları ve insan ilişkisini anlatan resim geleneğini anlatmaktadır.
Eskişehir Arkeoloji Müzesi ve Anadolu Üniversitesi, 2005 yılında Balkaya Frig Kaya Anıtı kaya resminin üzerinde belgeleme çalışmaları yapmışlar ve resmin üslup açısından, M. Ö. 5500′ li yıllara Prehistorik (Kalkolitik) döneme ait ilk örneklerden olduğu tespit edilmiştir. Balkayası’ndaki bu resmin, bölgedeki tek kaya resmi olması, yalnızca Eskişehir açısından değil tüm Orta Anadolu için büyük önem taşımaktadır.
Sivrihisar Eğitim Kültür ve Dayanışma Vakfı (SEV)’in girişimleri ile Sivrihisar Kayaları ve özellikle Balkayası UNESCO’nun gündeminde olup, “Somut Olmayan Kültürel Miras” kapsamına alınması çalışmaları sürdürülmektedir.
BİR BAŞARI ÖYKÜSÜNÜN KAHRAMANLARI
Nizamettin Arslan. 1959 yılında Mihalıççık’ta doğdu. Arslan; Tarih, Sanat Tarihi ve Tasavvuf Tarihine büyük ilgi duymakta ve bu konularda araştırmalar yapmaktadır. Mahalli TV’lerde ve dergilerde, sempozyumlarda araştırmaları ile ilgili konuşmalar yapmakta, yazılar yazmaktadır. “Eskişehir Mevlevihane’si”, “Hikayeleri ile Dünyadan Camiler”, “Bilecik Mevlevihane’si”, “Eskişehir Kitabeleri” “Mezar Taşları – Odunpazarı Suskunlar” gibi kitapları vardır. Sivrihisar tarihi eserlerinin tanıtımı ile ilgili belgesel çalışmaları vardır. Evli ve iki çocuk babasıdır.
Ali Rıza Öztekin, 1955 yılında Sivrihisar’da (İlören Köyü) doğdu. Endüstri Meslek Lisesi mezunu. Fotoğrafçı, belgesel yapımcısı. “Eskişehir ve Havalisinde Yunan Mezalimi”, “Eskişehir ve Havalisi Osmanlı Eserleri”, “Frigya Yürüyüş Yolları” belgeselleri vardır. Ayrıca, “Osmanlı Kapı Tokmakları” , “Osmanlı Mezar Taşları”, “Kayaların Dili” ve “Sivrihisar Kültürünün Tanıtımı” gibi belgesel çalışmaları vardır. 2006 yılından bu yana Datça’da ikamet etmektedir. “Datça Orkideleri” üzerine belgesel çalışmaları yapmaktadır. Arşivindeki 45 000 fotoğraf ve 50 Belgesel film çekimi ile akademik çalışmalara katkıda bulunmaktır. Evli, bir kız çocuğu vardır.
TARİHTE ATLAR VE İNSAN
Tarih boyunca birbirlerini en çok tamamlayan iki canlı; At ve İnsan… Türkler için, özellikle Orta Asya Türkleri için at, kültürün en değerli sembollerinden biridir. Avusturyalı tarihçi Hoopers, atın ilk eğitim ve evcilleştirme hareketinin, İç Asya’da Türkler tarafından yapıldığını belirtmiştir. Ön Asya’da kurulan İskit, Asur, Babil, Hitit gibi tüm uygarlıklar da atı en önemli değer olarak görmüşlerdir.
Orta Asya’dan, Balkanlara uzanan Tarih yolculuğuna at sırtında giren Türkler, bu asil hayvanı her zaman değerli bir varlık ve can yoldaşı bilmiştir. Ömürlerinin büyük çoğunluğunu at üzerinde geçiren Türkler cihanı atlarıyla kuşatırken, cihan da onları atlarıyla bilmiştir. Atlar, günlük hayatta, ulaşımda, nakliyede, tarımda ve savaşta önemli bir işleve sahiptir. Savaşta olduğu gibi barışta da Türkler, atlarından bir an olsun ayrılmamışlar, her zaman büyük önem ve değer vermişlerdir.
Atlar, öteden beri Türk edebiyatının da vazgeçilmez figürüdür. Destanlardan atasözlerine, şiirlerden masallara kadar edebiyatımızın bir çok türünde hak ettiği yeri bulmuştur. Türkler, Alp Er Tunga’dan, Oğuz Kağan’dan bu yana kahramanlarını hep at üstünde hayal etmiştir. Kaşgarlı Mahmut, Divan-ı Lügati’t Türk’te, “Atlar, Türk’ün kanadıdır. ” ifadesini kullanır. “Şimşek gibi atıldık bir semte yedi koldan,/ Şimşek gibi Türk atlarının geçtiği yoldan, / Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik,/ Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik…” Bu mısralarla yad etmişti şair Yahya Kemal, atın Türk tarihindeki vazgeçilmez yerini…
Faruk Nafiz Çamlıbel, “Bin gemle bağlanan yağız at şaha kalkıyor/ Asrın baş eğdi sandığı at şaha kalkıyor.” dizeleriyle, milli mücadelede şahlanan Türk milletini ata benzetir… Necip Fazıl Kısakürek, “At’a Senfoni” adlı özgün eserinde, “At zafer, fetih ve asaletin müjdecisidir.” ifadesini kullanır. Atalarımız demişler ki, “at, avrat, pusat emanet edilmez.” Türk ve Altay kültüründe “pusat” silah demektir. Yiğit odur ki, at, avrat ve silahı emanet etmez…
Şair Niyazi Yıldırım Genç Osmanoğlu’nun dizelerinde at,
“At üstünde doğup
At üstünde ölürlerdi.
Şölene, toya, düğüne
At üstünde gelirlerdi.
Altınla atı yan yana görseler,
Atı alırlardı.
Azıklarını atlarına yedirir,
Kendileri aç kalırlardı.
Vatan gibi, bayrak gibi…
Pusat gibi, avrat gibi…
Atı kutsal bilirlerdi!”
Atlar, teknolojinin gelişip savaşlardaki fonksiyonlarının azalmasıyla geri planda kalmıştır. Ancak yedi iklim dört bucağa, dört nala koşan yağız atların hasreti Türklerin kalbinden hiç silinmemiştir.
Dünyada resmen kabul gören 170 at ırkı vardır. En meşhur at türleri Arap, İngiliz, Ahal Teke, Rahvan ve Midillidir.
Sağlıcakla kalın. Yaşar YURTDAŞ
(Not: Sivrihisar Kayaları ve Kaya resmi konusunda daha geniş bilgi için, Sivrihisar Kültür ve Haber Portalı. https://www.sivrihisar.com.tr/ adresine başvurulabilir.)
Eskişehir Sivrihisar Haberleri
Yorum Yaz