İlçemizde Eğitimin Tarihçesi

– Sivrihisar’da Eğitimin Tarihçesi –

Cumhuriyetten Evvelki Mektepler

Rüştiye Mektebi 1292 H / 1875 M. yılında Sivrihisar Hoşkadem Medresesinin olduğu yerde açıldı. O tarihte müderris olan Kıyık Hoca Ali Efendi baş muallim, Ümitzade Osman Efendi de baş muallim vekili (Muallim-i sani) idi.

1896’da İbrahim Efendi baş muallim, Kı­yık Hacı Ali Efendi de müftü olmuştu. 1919 yılında Kurra hafız Abdülgani Efendi (Dr. Şemseddin Sönmez’in babası) müdürdür.

İlk okullar 1893 – 1904 seneleri arasında açılmıştır. Bunların isimleri şöyledir:

Burhan-ı Terakki, Asar-ı Feyz, Hızırbey İlkokullarıdır.

1914 M. yılında İdadi, aynı sene de yanlı ilkokul açılmıştır. Bunlar kapatılmış ancak 1948 yılında Sivrihisar Orta Okulu açılmıştır. İlk müdürü hemşehrimiz (Avukat) Hilmi Çıngıroğlu’dur.

Cumhuriyetten Sonra Açılan Okullar

Atatürk İlköğretim Okulu 1938-40 yıllarında adı Kızılbel İlkokulu (Yenice mahallesinde şimdiki Yavuz Gülerce Sağlık Meslek Lisesinin bulunduğu binada, eski ortaokul binasında)

– 1940-1959 yılları arasında (Ziraat Bankasının bulunduğu yerdeki binasında)

– Okul 1950 yılında Atatürk İlkokulu adını almıştır.

– 1959 yılından itibaren şimdiki binasında eğitim-öğretimini sürdürüyor.

– 1997 yılında İlköğretime dönüştürülüyor ve 8 yıllık eğitim veriyor.

– 2012 yılında 4+4+4 eğitim sistemi ile 4 yıllık ilkokul oldu

– Okul müdürleri:

1942-44 Kamil Erman,

1944-48 Hüsnü Mızrak,

1948-53 Hüseyin Gürpınar,

1953-59 Hüsamettin Sölpüker,

1959-62 Mustafa Özkan,

1962-64 Hasan Ayhaner,

1964-69 Hüseyin Erol,

1969-80 Muzaffer Gürnaz,

1980-99 Yaşar Yurtdaş,

1999-2010 Kadir Bitirgen,

2010-2014 M. Tahsin Çekiç,

2014- H. Mustafa Kerpiç

Cumhuriyet İlkokulu

– Okulun ilk binası, şimdiki Halk Bankası arkasında bulunmaktadır.

– Cumhuriyet İlkokulu Kız Mektebi olarak kurulmuştu.

– 1935-37 yılına kadar 3. sınıflı idi

– 1938-39 yılında 4. sınıfı açıldı.

– 1939’dan sonra 5. sınıf öğrencileri Yenice ve Kızılbel İlkokulu’na dağıtılıyordu.

– 1948 yılından itibaren beş sınıflı bir İlkokul olmuştur.

– Okul 1963 yılında şimdiki binasına geçmiştir. 1965 yılında ikinci katı yapılmıştır. Okul 1997 yılında 8 yıllık İlköğretim Okulu’na dönüştürülmüştür.

– Müdürleri: 1935-40 yıllarında Mustafa Şener, sonra sırası ile Hüsnü Mızrak, Osman Tutay Salgır, Mustafa Özkan, H. Hüseyin Olcay, Ö. İlhan Kocabaş,

1982’den itibaren Nazif Gaznepoğlu’dur.

– Hademeleri: Salim Hoca, Ümmühan Hanım, Şerafettin Gürel

Hasan Karacalar İlköğretim Okulu

Merhum Hasan Karacaların torunları tarafından bağışlanan, arsa üzerine yapılan okul 08. 02. 1988 tarihinde eğitim-öğretim faaliyetine başlamıştır. 25.07.1998 tarihinde ikinci kat ilavesi tamamlandı.

Müdürleri: Açılışından 1997 yılına kadar Naci Yıldırım, 1997 yılından itibaren Nihayet Özçelik.

Sivrihisar Pansiyonlu İlköğretim Okulu Tarihçesi

Okul 1997-98 öğretim yılında Sivrihisar ilköğretim Okulu olarak hizmet vermeye, daha önce Sivrihisar Lisesi binası olarak kullanılan binada eğitim-öğretime başlamıştır. (Bu bina 1980 yılında Devlet tarafından yapılmıştır.)

Okul 1999 yılında Dr. Tevhid Çamoğlu Öğrenci Yurdunun okula katılmasıyla, pansiyonlu olarak hizmet vermektedir. Okulun kurucu müdürü Şevket Yaşar, halen bu görevine devam etmektedir. 

İmam-Hatip Lisesi Okulun Tarihçesi

Okulun yapımına 1971 yılında kurulan İmam-Hatip Okulu ve Müftülük Sitesi adı altında bir dernek marifetiyle başlanmıştır. Daha sonra okulun yapımı Sivrihisar İslami İlimler Vakfınca sağlanmıştır. Vakıf, halktan topladığı yardımlarla bir bloğu iki kat, diğer bloğu tek kat olarak tamamlamış ve okul 1974 yılında hizmete açılmıştır. Okulun 1985 yılında tek kat olan bloğuna Okul Koruma Derneği ve İslami İlimler Vakfının katkılarıyla ikinci katın yapımına başlanmış, bu ikinci kat 1987 yılında tamamlanmıştır.

1986-87 öğretim yılında 50 öğrencili Devlet Parasız yatılı pansiyonu açılmıştır. 1993 yılında ilave katla pansiyon hizmetleri okulun üst katına taşınmıştır.

Okulun müdürleri: 1974-75 Selahattin Özbek, Neşet Bilge, Ahmet Bozkurt, M. Emin Duman, Mehmet Sivritaş, H. İbrahim Altınbay, Osman Dikmen, Bekir Civriz, H. İbrahim Oğuz, İhsan Arduç, Yunus Yer’dir. Not: 1986 yılında Bursa Ziraat Fakültesinde görevli iken vefat eden değerli hemşehrimiz Ziraat Fakültesi Zootekni profesörü Dr. Kemal Bıyıkoğlu Erzurum Atatürk Üniversitesi Rektörlüğü döneminde İmam-Hatip Lisesi mezunları üniversiteye kabul edilmiş ve kampüste büyük bir cami inşaatı devam ediyordu. (1969)

Sivrihisar Eğitim Vakfı (SEV) Anadolu Lisesi Okulun Tarihçesi

1994   yılında İslimi İlimler Vakfı’na ait pansiyon binasında hizmete açıldı. Okulun açılışında (Sivrihisar Eğitim Vakfı) Atilla Şamdan başkanlığında Yavuz Besler ve yönetim kurulunun gayretleriyle gereken tadilatlar yapılarak hizmete açıldı. Okul, İngilizce ağırlıklı gündüzlü, karma eğitim-öğretim vermektedir.

Okulun müdürleri: Fahrettin Ulusoy (Kurucu DM.), Lütfe Sak 1994 yılından itibaren bu okulun müdürlüğünü yapmaktadır.

Okulun İlköğretim bölümü 210 mezun vermiştir. Okulun Lise kısmı 2000-2001 ders yılında ilk mezunlarını verecektir. Okul mevcudu: 360 (Kramportörlük binası Milli Savunma Bakanlığınca okula tahsisi yapılmış, okul kantini ve spor odası olarak kullanılmaktadır.)

Sıdıka Hanım Lisesi Okulun Tarihçesi

Okul 1948 yılında şimdi Nurbiye Gülerce Sağlık Meslek Lisesinin bulunduğu binada ortaokul olarak hizmete açıldı. (Açılış tarihinde tereddüt var.) Okulun 1970 yılında Lise kısmı açılmıştır. Sivrihisar Lisesi 1996 yılında o zamanki Sıdıka Hanım İlkokulu’na taşınmıştır. (Sıdıka Hanım ilkokulu 1989 yılında hayırsever Osman Kuzucuoğlu tarafından tek kat olarak yaptırılmıştır. Daha sonra Devlet tarafından ikinci kat yapılmıştır.) Orta kısım 6771 Lise kısmı 1589 mezun vermiştir. 1996 yılından itibaren Sıdıka Hanım Lisesi adını almıştır.

Okul Müdürleri: 1972-74 Faruk Görmüş, 1974-76 Özen Ünal, 1976-78 Hayri Önder, 1978-80 Kamil Er, 1980-81 Duran Koç, 1983-92 Davut Çakır, 1992-2000 İsmail Arslan. 2000 yılından itibaren Çetin Alptekin vekil olarak yürütmektedir.

Sivrihisar Teknik Ve Endüstri Meslek Lisesi

Okul, Sanat Okulu olarak 1959 yılında ‘Tenekeli Mektep”in bulunduğu yerde. Tesviye, Ağaç İşleri ve Metal bölümleriyle açılmıştır. Daha sonra Endüstri Meslek Lisesi adını alan okul, şimdiki binasına 1967 yılında taşınmıştır. Okul bünyesinde 1988 yılında Teknik Lise ve Makine Bölümü açılmıştır. Okulun mevcut bölümleri şunlardır: Tesviye, Ağaç İşleri, Metal İşleri, Motor, Elektrik, Teknik Lisenin Makine Bölümü. Ağaç işleri bölümü isim değişikliği ile Mobilya ve Dekorasyon adını almıştır.

Okul müdürleri: Suphi Arzuman, Tahsin Tuncay, Metin Taşkın, Hasan Dırmıkcı, Yüksel Pişkin, Zeynel Güngör, Ahmet Sönmez, Mustafa Altan (1980-1996), Yu­suf Alsaç.

Kız Meslek Lisesi Okulun Tarihçesi:

1964 yılında Halk Bankasının arkasındaki binasında, Akşam Kız Sanat olarak açıldı. 1968 yılında ‘Tenekeli Mektep” te Kız Sanat Ortaokulu olarak devam etti. 1979 yılından itibaren şimdi SEV Anadolu Lisesinin bulunduğu pansiyon binasında, Kız Meslek Lisesi olarak eğitim-öğretimini sürdürdü. 1981 yılından itibaren ise Sağlık Meslek Lisesi ile birlikte aynı bahçe içindeki eski Sivrihisar Lisesi binasında devam etti. Okul açılışından itibaren örgün ve yaygın eğitim verdi. Çeşitli kurslar açıldı.

Müdürleri 1964-67 Sebahat Coşkun, 1968-72 Birsen Ersin, 1872-75 Afife Yenihayat, 1976-81 Ülker Demirtaş, 1983-90 Emine Alptaşkın, 1990’dan itibaren Hatice Erdem (Peker)

Okulda mevcut eğitim alanları: Çocuk gelişim ve eğitimi. Ağırlama ve gıda teknisyenliği, Tekstil Konfeksiyon. Rahmetli Tahsin Çekiç’in Sivrihisar Lisesi ve Kız Meslek Lisesi yapımlarında büyük hizmetleri geçmiştir.

Nurbiye Gülerce Sağlık Meslek Lisesi Okulun Tarihçesi:

Okul 21, 12. 1992 tarihinde açıldı. O günden bu yana eski ortaokul binasında eğitim-öğretimini sürdürüyor. Açıldığında Sağlık Memurluğu ve Hemşirelik Bölümleri vardı. Simdi ise okul Acil Tıp Teknisyenliği bölümü ile devam etmektedir.

Okulun açılışında hizmeti geçenler: Merhum Sami Çelikbaş, İl Sağlık Md. Dr. Ercüment Paşaoğlu, İl Sağlık Md. Yardımcısı Dr. Alaaddin Ünsal, İhsan Katırcı, Hakkı Bayındır, Kazım Yazar, İbrahim Demirkol. Yavuz Gülerce tarafından okul binası olarak kullanılmak üzere eski Tekel binası satın alınmış ve aynı hayırsever tarafından projeleri çizdirilmiştir. Şu an Tekel binası yanına okul için ek binalar da yapılmıştır. Okula da Yavuz Gülerce’nin eşinin adı verilmiştir. Okulun açılışından itibaren müdürlüğünü Fatih Yer yaptı

Halk Eğitim Müdürlüğü Tarihçesi:

Halk Eğitim Merkezi, 1977 yılında Cumhuriyet İlkokulunun bir bölümünde hizmete başladı. 1983 yılında yanan Yenice Okulu’na yapılan ek binalara taşındı.

Halk Eğitim Merkezi bugüne kadar Sivrihisar merkez ve köylerinde giyim, nakış, kilimcilik, halıcılık, kumaş boyama, el sanatları, dil kursları, enstrüman kursları, okuma-yazma kursları, bilgisayar opera­törlüğü kursları, arıcılık, sıhhi tesisat, kuaför, oto elektrik ve yorgancılık gibi beceri kursları, ayrıca aile planlaması, besin-beslenme, genel kültür-girişimcilik gibi sosyal ve kültürel kurs hizmetleri verilmektedir.

Bugüne kadar beceri kurslarında 4950 kişiye kurs bitirme belgesi verilmiştir. Okuma-yazma 1. Kademe 2111 kurs bitirme belgesi verilmiştir. Müdürleri: Mehmet Çiftçi, Hüsamettin Arslan, Seyid Ahmet Sarı, İhsan Karaduman, Ünsal Kocaer müdürlük görevlerinde bulunmuşlardır

Öğretmen Evi

Tenekeli Mektebin daha sonra Halk Eğitim Merkezi binası olarak kullanılan binasında 2001 yılında yapılan tadilatlarla hizmete açılmıştır. 250 üyesi vardır. 1982 yılından beri hizmet vermektedir.

Öğrenci Pansiyonları

Eskişehir’de Sivrihisar Talebe Pansiyonu (STP)

Sivrihisar halkı ilim ve irfana önem veren kimseler olarak Sivrihisar’daki Rüşdiye ve İdadi mektebleri Cumhuriyet sonrası kapandığından tahsil için çocuklarını Eskişehir’e göndermek durumunda kaldılar.

Eskişehir’de Eskişehir Lisesi (Atatürk Lisesi)’nden başka Lise yoktu. Orta kısmı da aynı binada idi. Başlangıçta birkaç öğrenci velisi bir ev tutarak öğrenci okutmaya çalıştılarsa da daha sonra Sivrihisar Belediyesinin önderliğinde Eskişehir’de şimdiki Hacı Süleyman Çakır Lisesi karşısındaki Aydın apartmanının bulunduğu yerdeki Haçı Hafızların (Akif Aydın ve Kemal Aydın’ın babalan Prof. Ruhi Aydın’ın dedeleri) binasında Sivrihisar talebe pansiyonu açıldı. 1941 sırası ile müdürleri Salim Ünver (Göde Salim), Hilmi Duru, Ahmet Yüzügüllü, Celal Bayar’dı. Bu pansiyonda matematik öğretmeni Mehmet Oltav, tarih öğretmeni Saban Öntuna, Edebiyat öğretmeni Yahya Bediz, coğrafya öğretmeni Sekip İçinsel bekarlık dönemlerinde mütalaa hocalığı yaptılar.

Aşçı Mehmet Ali Uslu ve eşi Safiye (ana) aşçı ve müstahdem idi.

Pansiyona Sivrihisar Belediyesi ve ileri gelenler bu meyanda Mustafa Uça, Bahri Sermi, Bahri Gözüm’ün ilgi ve destekleri olmuştur. Pansiyona öğrenciler daha ilk okuldan referansla gönderildikleri büyük küçük münasebetleri içinde dayanışma sergilediklerinden ve biraz da kafa yapıları sebebi ile okulda başarılı olmuşlar yetenekli birkaç öğrenci de ücretsiz olarak tahsil imkanı bulmuşlardı.

1944 yılında pansiyonda 13’ü ücretsiz 46 öğrenci bulunuyordu. Sivrihisar talebe pansiyonu 1948 yılında kapandı. Aynı yıl Sivrihisar Ortaokulu açılmıştı. Kitabın yazarı olarak ben de o yıl Eskişehir Lisesi orta sonda öğrenci idim. (Av. Orhan Keskin)

Bu pansiyonun ne derece semereli olduğunu gözler önüne sermek üzere; pansiyonun karşısındaki parkın gerisinde (şimdiki H. Süleyman Çakır Lisesi avlusu içinde) bulunan Cumhuriyet Halk Partisi binasının merdivenlerinde çekilmiş olan 1941-42 yıllarına ait fotoğrafı yukarıya aldım. Bu resimde, ortada vali ve vali muavini, arkalarında pansiyon müdürü Salim Ünver, Mehmet Oltay ve ismini tespit edemediğim bir öğretmenle birlikte soldan sağa alt sıra: Necati Demirel (Topograf), Tacettin Söker (Tüccar), İbrahim Çelikbaş (Y. Elkt. Müh), Rıfat Atasoy (Memur), Faik Atasoy (merhum) Necati Gülbay.

İkinci sıra merhum İhsan Gevrek Babulluoğlu (Maliyeci-yazar), merhum İhsan Özgeneci (Avukat), merhum Ömer Özdemir (Orman Yük. Müh.), Ali Rıza Usluer (Eczacı)

Üsttekiler: merhum İsmet Çıracı (Avu­kat), merhum İhsan Sarıkardaşoğlu (Prof. Dr. Dekan), Kemal Taşkın (Emekli subay) Süleyman Sırrı, merhum Mücteba Tütüncü (Esnaf), Cemal Akın (emekli bankacı), Hamdi Ağaoğlu (emekli banka­cı), İbrahim Karaca (Prof. Dr. Ege Ün. es­ki rektörü), merhum Muhittin Keskin (maliyeci ve avukat), A. Necati Ünal (Avukat), Ragıp Horozoğlu (emekli Al­bay) ismini  bilemediklerim ve tespit ede­mediklerimden özür dilerim.

Sivrihisar Pansiyonu: Sivrihisar Ortaokulu karsısında Belediyeden satın alınan arsa üzerine dernek kurucusu ve başkanı Av. İhsan Biçerli tarafından 1962 yılında temeli atılıp birkaç sene sonra ikmalen faaliyete geçirildi. Kendi de bir köy çocuğu olup gayri müsait şartlarda okuyan merhum İhsan Bi­çerli “zeki köy çocukları heder olmasın onlarda okusun” sloganı ile yola çıkmış sağlığı avukatlığa elvermediği halde sonsuz gayretleri ile gayesini tahakkuk ettirmişti. Ondan sonra merhum Hamdi Potoğlu da bu yolda hizmetlerde bulundu. Bu pansiyonda birçok öğrenci; Sanat Okulu, Ortaokul, Lise ve İmam-Hatip Lisesinde tahsil imkanı buldu, memleket hizmetinde görev aldı.

Tevhid Çamoğlu tarafından yaptırılan yurdun açılışı, Sanat Okulu ve İmam-Hatip pansiyonu açılması sonucu kapanan pansiyonun mülkiyeti Sivrihisar İslami İlimler Vakfına geçmiş olup adı geçen vakıf Sivrihisar’a bir eğitim kurumu daha kazandırmak amacı ile mülkiyetinde bulunan binayı belli bir süre SEV Anadolu Lisesi’ne tahsis etmiştir. Bina daha evvel binaları yanan Kız Meslek Lisesi’ne okul olarak tahsis edilmişti. Bu hayırlı eseri vücuda getirenlerden ve hizmeti geçenlerden Allah razı olsun, ölenlere rahmet etsin.

Bugün Sivrihisar’da SELMANI FARİSİ Öğrenci yurdu ve Hızırbey öğrenci YURDU faydalı hizmetler vermektedir. Tevhid Çamoğlu Öğrenci Yurdu, Bölge Yatılı İlköğretim okulu olarak hizmet vermektedir. Sivrihisar İslami İlimler Vakfı’na ait KIDAN KIZ ÖĞRENCİ YURDU açılma aşamasındadır. Yüksek okulda okuyan kız öğrenciler için hizmet vermesi ve YÖK tarafından Sivrihisar’daki Yük­sekokula tanınan kontenjanın bu sayede tümüyle kullanılması hedeflenmiştir.

Kütüphaneler

Cumhuriyet döneminde Türk Ocakları ve buna halef olan Halk Evlerinin kütüpha­neleri bulunmakta idi. Halk Evlerinin kapatılması ile kitapları (1948 yılında açılan) Sivrihisar Orta Okulu’na devredilmiştir.

1956 yılında Üniversite gençleri olarak, kitabın yazarı Orhan Keskin, Orhan Altın, Hikmet Kaya ve bazı arkadaşlar; belki Türkiye’de ilk defa, bütünlemeye kalan öğrencileri yetiştirmek üzere, Kızılbel İlkokulunda fahri bir kurs açmıştık. Bunun sonunda öğrencilerin % 100 başarılarından hız alarak Hızırbey Kütüphanesi adını verdiğimiz bir kütüphaneyi, Belediye Başkanı Muzaffer Potuoğlu’nun tahsis ettiği hal binasında gerçekleştirdik.

Tatil günlerinde faaliyete geçirdiğimiz bu kütüphane, daha sonra Ulu Cami bitişi­ğindeki kütüphane yerinde, o tarihte ilköğretim Müdürü Hasan Ayhaner tarafından çocuk kütüphanesine dönüştürülmüştü. Bu halen ilçede mevcut kütüpha­nenin çekirdeğini teşkil etmiştir. 05. 04. 2000 tarihli Sivrihisar’ın Sesi gazetesinin haberine göre kütüphanede 10621 kitap olduğu ifade edilmiştir. Son bilgi 10496 olduğu şeklindedir.

Sivrihisar İslâmî ilimler Vakfı’na ait binada, temin ettiğimiz masa, dolaplar ve mefruşatı ile çok miktarda kitap, Hızırbey Kütüphanesi adı altında lise ve yüksek okullarda okuyan gençlerin hizmetine sunulmak için resmi makamların sahiplenmesini beklemektedir. Bahse konu yerin okuma odası olarak da hizmet vermesi düşünülmüştür.

Sivrihisar Halk Kütüphanesi Açıldığı Tarih: 1968 Mevcut kitap: 10496 Tenekeli Mektebin bulunduğu yere yapı­lan ek binalarda hizmet vermektedir. Okuyucu sayısı 2000 yılı için 19701, salonda kitap alan 11315, Ödünç alan 4115, Üye sayısı 501 Müdür Vekili Selami Güller

Not: Sivrihisar’da Cumhuriyetten sonraki okullar bölümünü, Atatürk İlköğretim Okulu müdürlerinden değerli hemşehri­miz Yaşar Yurtdaş derleyip kaleme almıştır. Katkılarından ötürü kendisine teşekkür ederim.

Bütün Yönleriyle Sivrihisar
Orhan Keskin – 2001

* * *

Osmangazi Üniversitesi Sivrihisar Meslek Yüksek Okulu tarihçesi »