Giriş cephesi sokağa bakan yapı, konak tarzında ve komşu evlerden bağımsız olarak inşa edilmiştir. Sokak cephesinden bakıldığında yarım kat yüksekliğindeki bodrumuyla 2,5 kat görüntüsü veren konak iki katlı olarak inşa edilmiştir. Subasmanına kadar çamur harçlı taş duvar örgüsü, üst kısımları ahşap arası tuğla ve kerpiç dolgulu karkas şeklinde yapılan konağın dış cepheleri —son zamanlarda— beton harcıyla sıvanmış olduğundan özgünlüğünü yitirmiştir. Buna bağlı olarak üst kat duvarlarındaki ahşap çatkının arasını dolduran kerpiç ve tuğlanın ne ölçüde kullanıldığı tespit edilememektedir.
Yapının pencereleri çoğunlukla değiştirilmiştir. Kırma çatılı üst örtüsü de özgünümüzde oluklu kiremitle kaplı iken, yapılan onarımlar sonucunda bunların yerini makine kiremitleri almıştır. Saçaklar düz tahta kaplamalıdır. Konağın batı ve güney tarafında etrafı yüksek duvarlarla çevrili hayatı bulunmaktadır. Çift kanatlı bir borda kapı ile girilen bu kısmın güney ve doğu kesiminde ahır, tandırevi ve hamam elamanları sıralanmaktadır.
Hayattan bir kapıyla girilen evin bodrumunda ise izbe, kuyu, şaraphana ve ambar bölümleri yer alır. Bunlar aynı zamanda, içten ahşap bir merdivenle giriş katına bağlanmaktadır.
Konağın üstte her iki katı da ikamet amaçlı düzenlenmiştir. Sokaktan çift yönlü ve sekizer taş basamaklı merdiven çıkılarak, ahşap çift kanatlı bir kapı ile giriş katına girilmektedir. İç sofalı plana sahip bu katta, ortada kuzey-güney istikametinde uzunlamasına dikdörtgen planlı bir sofanın iki yüzünde köşelere gelecek şekilde mekanlar yerleştirilmiştir. Arada kalan alanlardan doğudaki eyvan biçiminde bırakılmışken, batıdakinden ahşap merdiven yükselmektedir . Odalarda dolap-yüklük, gusülhane ve sedir elemanları bulunmaktadır. Harçevi olarak kullanılan güney köşedeki mekânın bir bölümü sonradan helaya dönüştürülmüştür. Mekânın içinde kuzey duvarın boyunca uzanan ahşap bir ambar mevcuttur.
Çift kollu merdivenle çıkılan üst kat, plânı itibariyle giriş katına benzemektedir. Aynı şekilde ortada geniş bir sofa ile dört yönde köşelere yerleştirilen birer oda düzeni burada da tekrarlanmaktadır. Ancak buradaki odaların alt kattakilere kıyasla (çıkmalarla) daha genişletilmiş oldukları görülmektedir. İki ucunda sedirlerin yer aldığı sofanın çıtalı tavanının ortasında bir göbek bulunmaktadır. Mekânın doğu yüzündeki eyvan; hamam ve mutfak olarak değerlendirilmiştir.
Sofadan tek kanatlı, ahşap işlemeli kapılarla girilen odalar birbirine yakın bir düzenleme göstermektedir. Bunların içinde ahşabın sağladığı sıcak etki hakimdir. Ortalarında göbek kompozisyonuna sahip çıtalı tekne tavanları yalın görünüştedir. Bir tarafı gusülhane olarak düzenlenmiş çiçeklikli yüklükler, oymalı gömme dolaplar ve sedirler odaların diğer elemanlarıdır. Bunlar düzenleme ve kompozisyon bakımından birbirine benzemektedir.
Konağın hayatındaki tandırevi ve ondan bir kapıyla girilen özel hamam ilgi çekicidir. Küçük ölçüde, tek hacimli mekandan ibaret bu hamamın üzeri tromplu bir kubbeyle örtülmüştür. Kubbesinin ortasında yuvarlak formda beş ışıklık yer almaktadır. Tandırevinin soyunmalık amacıyla kullanıldığı; hamam için gerekli sıcak suyun da yine buradaki tandırlı ocakta ısıtıldığı anlaşılmaktadır.
Süslemesi
Yapı, dıştaki özgünlüğünü yitirdiği için, çıkmaları yüklenen ahşap eliböğründeler ve cümle kapısından başka dekoratif unsur görülmemektedir. Buna karşılık konak; içte zengin ahşap süslemelere sahiptir. Her iki oturma katında sofaların ortada birer göbek kompozisyonu ile çıtalı tavanları geniş mekanlara estetik bir görünüş kazandırmaktadır. Oda kapıları, aynalıklarındaki geometrik ve bitkisel süslemeleriyle gösterişlidir. Odaların ortalarında birer göbeğe sahip çıtalı tavanları sade bir düzenleme sergilemektedirler. Oyma-kabartma tarzında geometrik ve bitkisel bezemelerin hakim olduğu dolap-yüklük kapakları ve çiçeklik gözleri ahşap içliği ile dikkat çekicidir. Ancak ahşap üzerindeki motif ve süsleme kompozisyonlarının birbirine yakın ya da benzer tarzda tekrarlanması, mekânlarda tekdüze bir dekorasyon anlayışını belli etmektedir.
Tarihlendirme
Konağın tarihi konusunda yazılı bir kaynağa rastlanmamaktadır. Yapıyı, Sivrihisar’da Yazıcı İbrahim Ağa adıyla meşhur bir zatın oğullarından birinin 19. yüzyılın sonlarında inşa ettirmiş olduğu söylenmektedir. Yapının dış görünüşü, değişikliğe uğradığı ve tarihi niteliğini yitirdiği için inşa tarihi konusunda herhangi bir fikir vermemektedir.
Yazıcıoğlu Konağı, vaziyet plânı (Cumhuriyet Mahallesi Millet Caddesi No: 6)
* * *
Tarihi Sivrihisar Evleri
Prof.Dr.Yüksel Sayan – Ege Üniversitesi, 2009
Yorum Yaz