Sivrihisar Soy ve Boylar

Sivrihisar Halkının Soyu Oğuz Türkmen Aşiretindendir. 

Miladi 1070 senesinde Alp Arslan Kayseri’yi zapt edip İran ve Türkistan tarafına Türkleri götürüp iskan etti. İsrail bin Selçuk torunu ve Melik Şah’ın amcası oğlu Doğrul (Tuğrul) bey bir kaç defa Anadolu’nun birçok yerlerini zapt ettikten sonra yerli halkın tekrar geri aldıklarını görünce Anadolu’da Türk istikrarının nasıl temin edileceğini kurultayda müşavere etti, kurultayın verdiği karar mucibince ordunun arkasına 300 bin Türkmen – ailesiyle birlikte – zapt edilen yerlerden yerli halkı tamamen çıkartmış ve bunları yerleştirmiştir. Bu suretle Anadolu da Türk istikrarı temin edilmiştir. Anadolu’da ilk zapt edilen yer Amuriye – Sivrihisar’dır.

Selçuklular devrinde millet Oğuz Türkmen’idir Devleti kuran muhafaza eden onlardır. Heştübihşt de Selçuklu mülkünün kuzey-batısı doğrudan doğruya valiler tarafından idare olunurdu. Sivrihisar ve ötesi uç idi

Reşideddin’in Oğuznamesi’ne göre Anadolu’ya (Sivrihisar’a) yerleşen Oğuz boyları:

1-Karkın aşireti: Sivrihisar’a 20 kilometre mesafede bu köyde yerleştirilmiştir. Aynı adı taşıyan Günyüzü köylerinden Beydilli ile Yörme köyü arasında Karkın denilen bir yer vardır.

2-Kınık aşireti: Sivrihisar’a 10 kilometredir. Aynı adı taşıyan köy oturmuştur. Bu köyün halen halkı Sivrihisar’dan gittiğine göre bu kabile daha evvel civar köylere yerleşmiştir.

3-İğdir aşireti: Kınık ve Aktaş arasında bu adı taşı­yan bir mevki ve büyük bir harabe vardır.

4-Alaçat veya Alaçoi: Çandır köyünde bu adı taşıyan bir mevki vardır.

5-İğdecik köyü: İğdeönü veya İğdeli adını taşıyan bir aşiret adına kurulmuştur.

6-İmralı – Imur ve Yolemir aşireti buraya oturmuştur.

7-Beydilli aşireti: Günyüzü’nde, Bedil köyünde iskân edilmiştir.

8-Yazır aşireti: Günyüzü’nde Yazır denilen yerde oturmuşlardır.

9-Büğdüz aşireti: Günyüzü’ndeki bu namdaki aşiret oturmuştur. Halan Ayvalı köyünün yaylasıdır.

Bunların kollarından olan Türkmenler

1 – Avşar: Yermenin yaylası olan Sakarya kenarındadır. Bu aşiret buraya oturmuşlardır.

2 – Kılıç aşireti: Sivrihisar’ın fethinde Kılıç mahallesine Kılıç aşireti yerleştirilmiştir.. Artanı da Gecek köyüne iskân edilmiştir.

3 – Karaca Ören aşireti : siyah kıldan çadır yaptıkları için bu adı almışlardır. Türkiye’de bu adda birçok köyler olduğu gibi kaza ve nahiyelerde vardır. Sivrihisar’da iki Karacaören köyü mevcuttur.

4 – Kırgızlar: Kamusülâlâmda S. 3797 de Türk kavmindendir. Türkistan ile Sibirya arasında otururlar. Batı tarafında oturanlara Kırgız kazak, Çin hududundakilere Karakırgız adı verilir. Kırgız kelimesi kır kelimesinden olup kır adamı demektir. Burada kırgızlar diye birçok halk vardır.

5 – Köseler: Bu namdaki köyde iskân edilmişlerdir.

6 – Sazılar: Bu namdaki köylere yerleşmişlerdir. Sarılar ve köseler köyü balen Polatlı kazasına verilmiştir.

7 – Alayunt: Alaçatlı aşiretinden bölünmedir. Eski kayıtlarda Alayunt köyü varsa da neresi olduğu bilinemedi. Eski kayıtlama köy olan Alanda oturanlar bunlardandır. Çünkü Alayund aşiretinin bir adı da Alan aşiretidir.

Gedik aşireti: bu addaki aşiret Gedik mahallesine iskan edilmiştir. Oğuz boyları Türklerden ilk Müslüman olanlardandır. Bunlara Türkmen denilir ki Türklerden ilk Müslüman olan bunlar olduğu için Türklerle Türkmenler arasında fark yok­tur. Biz Anadolu halkı tamamen Türkmeniz  Rıza Nur Türk tarihinden

Eski kayıtlarda olan köyler:

Koşcağız: Kosovadan gelen muhacırlarla meskûn dur. 40-50 hane kadardır. Eski kayıtlarda burada Korcuvaz -Koçcağız yazılıdır.

Azmak: (Selimiye) Burası 1316 da gelen Türk muhacırları tarafından kurulmuştur. Eski kayıtlarda Armak köyü vardır.

Sazlar: Seslar adındaki bir aşiretin adıdır. Bu köy şimdi Polatlı’ya verilmiştir.

Sarıköy: Yunusemre’nin türbesi buradadır. Bu köy Mihalıççık’a verilmiştir.

Yaralı: 1316 da gelen Türk muhacirleri is­kan edilmiştir. Eski kayıtlarda da burada Yaralı köyü vardır.

Güncel Bilgilerle Sivrihisar Belde-Köy/Mahalleler için tıklayın.>

İlk İslam muhacirleri

1  — İlk muhacirler Kırımdan gelmişler – 1306 – 1316 göç yılları arasında yeniden teşkil edilen Reşadiye, Paşakadın, Karakaya, Yaverviran, Zaferhamit, Ortaklara yerleştirilmiştir. Türk muhacirlerindendir.

Reşadiye köyü dağılmıştır. Diğerleri mamurdur.

2  — 1316 dan 1318 senesine kadar Romanya ve Bulgaristan’dan gelen muhacirler yeniden teşkil edilen İmraniye Benlikuyu, Benli Yaverviran, Bağçacık, Hamidiyya, Naşıriyye, Kaymaz yaylası köyleridir. Bunlar da Türk muhaciri­dir. Köylerin hepsi de mamurdur.

3 — Kafkasyadan 1320 – 1321 senelerinde muhacirler gelmiştir. Yakapınar, Süleymaniye köylerine yerleştirilmişler­dir. Bunlar Azerî Türklerindendir. Konuştukları dil hakiki Türkçedir.

4 — Kosovadan gelen muhacirler 1316 – 1319 senelerinde gelmişlerdir, Bunlar da Hâncıidül Asar mahallesine yerleştirilmiştir.) Bir kısmı da Koccağız, Icadiyye. Seriköy yaylası, Mahmudiyye, Orhaniyye, Osmaniyye köyleri kurulmuştur. Bunlardan Koçcağız, Sarıköy yaylası, Mahmudiye mamurdur.

Ermeniler Rıza Nur Türkiye devleti tarihi S. 132 de Selçuklular devrinde Türkler ve Müslümanlar, Rum ve Ermeniden çok zarar görmüştür. Ermeniler, o devirden itibaren Türk ve İslâm düşmanlarıdır. Selçuklular ve İlhanlılar devrinde de bu düşmanlığı yapmışlardır.

Hülagû tarafından Ermenilerin Sivrihisar’a 670 göç yılında getirildiği anlaşılmaktadır.

İbni Batûta, Antalya’da ve bilhassa limanın alt ta­rafında ikamet eden Hristiyan Ermeni tacirlerine tesadüf ettiği

Karamanoğlu Sivrihisar’a geldiğinde, Sivrihisar halkı kal’aya sığınmışlar ve kal’a dizdarı Selçuk bey ne kadar zimmi – Müslüman olmayan – Ermeni varsa öne sürdüğünü,

5  — Hükümet bağçasına ait bir mezar taşı kitabesinde 1400 miladı tarihi taşıdığı,

6 — 16. asırda Karaman, Konya, Akşehir, Kalecik, Karahisar, Sivrihisar Ermenilerinin padişah tarafından seçilen başkanları otururlardı. Şu hallere göre Ermenilerin Sivrihisar’a 550-650 sene evvel geldikleri anlaşılmaktadır. 600 sene evvel Rusya’dan Kigurk Papasivanus kabileleri gelmiş ve onlar Memik ve İlcik cihetlerine yerleşmişler 100 sene son­rada gelen iki kabile Hristiyan köyü denilen yere oturturulmuş Memik ve ilcik taraflarında olan Ermenilerde bunlarla birleşmiştir.

O  zamanın âdetine göre Müslümanlar şehrin içinde ve Müslüman olmayanlarda şehrin dışında otururlardı.

Müslümanlardan vergi alınmaz Hristiyanlardan alınırdı. Ermeniler müteaddit defa Müslüman olacaklarını söylemişlerse de gelen kadı veya kaymakam bunlar Müslüman olursa vergi alamayız diye Müslümanlıklarını kabul etmemişlerdir. Tanzimat’tan sonra Sivrihisar içine gelmişler ve eski kiliselerini yıkarak yalınız 1832 senesinde yapılan vaftiz çeşmesinin taşını yeni Kiliseye getirmişlerdir. Yeni kilise 1881 de yapılmış. Ermeniler 1915 senesinde başka yere gitmişlerdir. Memleketten giden Ermeniler 4000 nüfus’du.

Yahudiler: Kıran harmanı denilen yerde – Sakarya’nın Porsukla birleştiği yer – Tan’ın baş muharririnin yazdığına göre Romanya’dan geldikleri ve 10/Temmuz/1339 tarihli vakıf yazısında da Almanya’dan geldikleri, bunların 93 erkek ve aynı miktar kadından ibaret olduğu ve 1335 göç yılında Almanya’ya gitmişlerdir.

İdari Taksimat

Sivrihisar Selçukluların ilk ve son zamanları ile İlhanlılar devrinde ve hatta Osmanlıların ilk devrinde Büyük vilâyet merkezi ve Osmanlılardan 2. Bayezit ve Kanunî devrinde vilâyet ve mutasarrıflık merkezi idi. 1155 göç yılından 1278 göç yılına kadar Sivrihisar, Günyüzü, Yürkan – Yörükler kazası olup, Günyüzü ve Yörükler kazası Sivrihisar’a bağlı idi.

Sivrihisar’da bunları teyid eden üç büyük vali kabri ki Sölpük Mescidi kitabesinde 629 göç tarihini taşıyan Büyük vali Cemaleddin Ali ve babası büyük vali Cemaleddin Mehmet ve bunun babası Akça bey 2. kitabede Melikşah künbedine ait kitabede de – 728 göç yılını taşıyan Büyük vali milkşah bey Yine büyük kadı, Sadrülkebir horasan meşayihinden Hacı Mehmet efendi, diğeri de Mahmudu Suzâni Türbesi içindeki kitabede Sadrülkebir Yakup hoca yazılıdır.

Sivrihisar kal ’asındaki eşkıya Sivrihisar vilayet halkını izaç ettiğinden 698 göç yılında temizlendi., kal’a bahsine bakıla.)

Varılan netice Bizanslılar ve daha evvel Romalılar ve Etiler devrinde Sivrihisar vilayet merkezidir

Selçuklular devrinde de büyük vilâyet merkezi idi. Osmanlıların ilk devrinde vilayet merkezi idi.

1260 göç yılma kadar Hüdavendigâr vilayetine bağlı idi. Bir ara Bilecik’e bağlanmışsa da Bilecik de Hüdavendigâr vilâ­yetine tâbi idi.

1262 de göç yılında Ankara’ya verilmiştir.

1328 de Eskişehir’e verilmiştir.

Kaza teşkilatı

1100 göç yılına kadar Sivrihisar kaza olduğu bu tarihten 1150 tarihine kadar Sivrihisar ayrı Günyüzü ayrı birer kaza olduğu.

1155 den 1278 tarihine kadar Sivrihisar, Günyüzü, Yörkan – Yürükler kazası birer kaza ise de bunlar Sivrihisar’a tâbi idi.

1278 göç yılında tekrar kaza teşkilatı yapılmış ve Günyüzü Sivrihisar’ın bir nahiyesi olmuştur.

Nahiye merkezleri, 720 göç yılı tarihini taşıyan Babadat köyüne ait bir vakfiyede Kızıl Bürkli veya Kızıl Börekti- Böğürtlen – nahiye olduğu.

Fatih devrinde Sürez köyü nahiye olup merkezinin Kürk­lüler – Kürtler olduğu.

Sivrihisar’ın ilk kaymakamlık olduğunda Günyüzü nahiyesine 116 köy vardı. Bilahare 1930’da Kaymaz nahiyesi kurulmuş ve muhacir köyler ile birçok köyler eklenmiştir.

1300 göç yılında, iyiceler, Çanakçı, Yıldızlı, Yenice, Etrek, Kocahacılı, Kargılı, Türk taciri köyleri

1320 göç yılında: Karahamzalı, Abdülkerim, Polatlı köy­leri ayrılarak Haymanaya verilmiş.

Ve Sarı obası, Kapulu, Gürsöğüt, Gençali Kebir, Yalınız çam, Kargı, Kah mutlar köyleri Beypazarına.

1920 senesinde Yassı Hüyük, Karacaahmet, Çekirdeksiz ve Tatlıkuyu Polatlı’ya ilhak edilmiştir.

1947 senesinde Sazılar, Köseler, Kıran Harmanı. Bebi, Ömerler, yine Polatlı’ya 1946 senesinde Adahisar, Orhaniye, Osmaniye, Sarıköy, Mecidiye Mihalıççık’a.

İki sene evvelde: Zaferhamit, Kaymaz yaylası, Yaralı Mahmudiyeye verilmiştir.

Sivrihisar’da Kalan Köyler: Aktaş, İstiklâlbağı, İydecik, Ballıhisar, Dinek, Çaykoz, Oğlakçı, Ahiler, Kurtşeyh, Karaçam, Koltan, Karadat, Sağır­cık, Azmak, İlikviran, İbikseydi, Böğürtlen Devletçah, Çancık, Aşağı Kepen, Karacaören, Koçcağız, Koçaş, Kargın, Zey, İmraniye, İlyaspaşa, Buzluca, Bağçacık, Dumluca, Hortu, Yukarı kepen, Yakapınar, Kadıncık, Kanlıca, Karacakaya, Sadıkbağı, Babadad, Babulu, Benli Yaver, Demirci, Kınık, Dümrek, Elcik, Ortaklar, Memik, Kertek, Yaralı, Karadat, Karaburan, Mülk ve Sarıkavaktır.

Kaymaz nahiyesine tabi köyler: İmikler, Kızılcaören, Halilbağı, Paşakadın, Erten, Gerenli, Karakaya, Kaymaz, Okçu, Doğray ve Yavervirandır.

Günyüzü nahiyesine tabi köyler: Atlas, Bedil, Kozağacı, Çardaközü, Holanta (Kayakent), Mercan, Ayvalı, Kavacık, Kuzören, Yazır, Hamam, Geçek, Beşköprü, Kabak, Çakmak, Yörme, (Gümüşkonak) Sürez ve Tutludur.

Yeniden ve eskiden ayrılan köyler: İyiceler, Yenice, Kargalı, Tatlıkuyu, Gürsöyüt, Mahmutlar, Köseler, Adahisar, Sarıköy yaylası, Çanakçı, Türk taciri Karahamzalı, Sambası, Genç Alikebir, Yassıhüyük, Öraerler, Orbaniye, Kaymaz yaylası, Yıldızlı, Kürttaciri, Abdülkerim, Şabanözü, Yalınız gam, Karacaahmet, Gençali sağır, Osma­niye, Yaralı, Etrek, Kocahacılı, Çekirdeksiz, Kapulu, Kargı, Sazılar, Kıranharmanı ve Sarıköydür.

Sivrihisar Mahalleleri

400 sene evvelki kayıtlara göre Mahalle adları: Ahi fethullah, Kayalı, Hacı Fakılı, Kırlı, Hacı Manat, Kodunoğlu, Na­mı diyeri, Umuroğlu, Şeyh Sinan, Yenice, Armağan, Melik Şah, Sonuk, Kal’a-i Sivrihisar, Kılıç, Araklı, Kethüda, Elmalı, Tatlar, Camikebir, Faruklar, Kutbuddin, İhtiyaroğlu, Namıdiyeri Eskicioğlu, Gedik, Hacıashap, Gazzaz Sinan, Çopuklu, Hazinedar, Akdoğan, Doğan, Hacıveys, Papasinanus, Orta, Demirci.

110 sene evvelki Tanzimat devrine ait taksimatda’da Tatlar, Kılıç, Araklı, Kethüda, Elmalı, Camikebir, Faruklar, Kutbuddin, Gedik, Hacı Ashap, Hacıveys, Çapaklı, Çopuklu Akdoğan, Eskicioğlu, Hamidülasar, Hazinedar, Karacalar, Kubbeli, Yenice, Demirci, Kurşunlu, Gazi Sinan, Orta, Yeni, Gayrimüslim, Akdoğan, Ay, Benli, Tahtalı

Bu Günkü mahalleler: Demirci, Kurşunlu, Cumhuriyet, Kubbeli, Yenice, Karacalar, Kılıç, Elmalı Gedik, Karabaşlı, Camikebir

Yukarı ki mahallelerden; Hacı Fakılı, Kırlı mahallesindeki camii şerif için 2/1 vakıflar defterinin 15. sahifesinde vakfiye vardır. 1100 tarihinde Kal’a mahallesi camii için de vakfiye vardır. Kodun oğlu veya Umur oğlu, Umurbey camiini yaptıran zattır.

Armağan, Türk kahramanlarındandır. Hangi mahalle olduğu bilinemedi. Armağan Hızırbey’in kain pederi Molla Yegânın babasıdır. Bunun namına kurulsa gerektir.

Gedik mahallesi: Türkmen aşiretlerinden bir aşiretin adıdır. ilk fetihte bu mahalleye bu aşiret oturmuştur.

Kılıç mahallesi: bu namdaki bir aşiretin adıdır.

Sonuk mahallesi: bilinemedi. İhtimal ki şimdi hâl yapılan Sega bey mahallesidir.

Tatlar: İlhanlılar zamanında kurulmuştur.

Hacıveys, Hacıashap, Hacıhasan, Faruklar, İhtiyaroğlu veya Eskicioğlu, Kutbuddin, bu namdaki kimseler namına ku­rulmuştur.

Gazzaz Sinan, İpekçi, Bezirgân Sinan tarafından kurul­muştur. Kapucu. Kethüda mahalleleri Yazıcıoğlu Hüseyin beyin rütbesi odacı baş olmasından konulmuştur.

Doğan veya Akduğan: Mülk camiini yaptıran Doğan bey namına kurulması muhtemeldir. Eski kalıtlarda Karabaşlı mahallesi yoktur. Bunların Dinek köyünden gelmeleri muh­temeldir Dinek köyünde Karabaş mahallesi olduğu 200 se­ne evvel yozdan el yazısından öğrenilmiştir.

Kurşunlu, Demirci, Kubbeli mahalleleri 500 sene evvelki kayıtlarda yoktur. Elmalı, Araklı, Çopuk, Çapaklı, Camikebir mahalleleri eski kayıtlarda vardır. Hazinedar, Karacalar mahalleleri bu zatlar namına kurulmuştur. Ahi Fethullah mahallesi Kümecik hamamı yanındaki Ahi Rüstem türbesi yanındaki mahalledir.

Heci Manat, Papasivanus, Orta, Yeni, Benli, Tahtalı Er­meni mahalleleridir.