43- KAYMAZ BELDE & MAHALLESİ
Eskişehir ili Sivrihisar ilçesine bağlıdır.
Güncel: Daha önce belde olan Kaymaz, 2012 yılında kabul edilen 6360 sayılı kanun değişikliğine göre mahalle olmuştur.
Eskişehir’e 65 kilometre, bağlı olduğu Sivrihisar ilçesine 36 kilometre, Ankara’ya 170 kilometre uzaklıktadır.
Kaymaz Beldesinin Frig Krallığı dönemindeki ismi “Troknada”dır.
Kaymaz Beldesinin Kaymaz isminden önceki adı “Kaytrus”tur.
Kaymaz, Eskişehir ve Ankara arasındaki karayolunun iki yakasında bulunmaktadır.
Kaymaz Kuru Fasulyesi ve Vişnesi meşhurdur.
Kaymaz; temiz havası, suyu, barajı, mesire alanları ve yemyeşil olması gibi nedenlerden dolayı “Yeşil Kaymaz” olarak da bilinir.
Kaymaz’da bulunan tarihi höyük fazla bilinmez fakat içinde birçok gizem saklar. Kaymaz Mezarlığı yakınında bulunan tarihi sütunlar ziyaretçiler tarafından çok ilgi göremese de onlar da tıpkı höyük gibi gizemlidir.
Dorylaion ve Troknada (Sivrihisar-Kaymaz) arasındaki eski Roma yolunun üzerinde yer alan Roma döneminin önemli şehirlerinden birisidir.
Kaymaz’da bulunan “Subaşı” isimli mesire alanı Fasulye Festivalinde birçok il, ilçe, kasaba ve köylerden misafir ağırlar. Ayrıca Subaşı Mesire Alanının yakınında tarlaların arasında, halk tarafından çocuk mezarı olarak tabir edilen kaya oyması bir lahit vardır. Aslında bir Frig Kraliçesi ya da Prensesine aittir. Öncelerde lahit içinde tacın izleri ve bazı yazıtlar belli olmaktaydı fakat zamanla yağmur ve diğer etkenler sebebiyle izlerin çoğu kaybolmuştur.
Kaymaz bir ilköğretim okulu, bir liseye sahiptir.
Kaymaz Çarşısında bulunan Kıraathaneler, Kasaba Halkı için yegane eğlence kaynağıdır. Ayrıca Kaymaz Kütüphane ve İnternet Kafe’ye de sahiptir.
Kaymaz’da ihtiyaçlarınızı karşılayabileceğiniz market, kasap, lokanta ve benzin istasyonları da bulunmaktadır.
Kaymaz’da Salı günleri pazar kurulur ve birçok köy halkı bu pazardan yararlanmak için Kaymaz Kasabasını ziyaret ederler.
Kaymaz Halkı geçimini büyük ölçüde Tarım ve Hayvancılıkla sürdürür.Ayrıca Bölgenin Tarımsal kalkınmasında büyük katkısı olan Kaymaz Tarım Kredi Kooperatifi civar yerleşim yerlerinde yaşayan bölge halkına büyük kolaylık sağlar.
Yıllara göre belde nüfus verileri
Yıl Toplam
2010 1284
2009 1283
2008 1281
2007 1359
2000 1865
1990 2241
1985 2163
1980 2089
1975 2098
1970 2300
1965 2172
1960 2056
Mahalleler:
Altınçay Mahallesi
Namık Kemal Mahallesi
Fatih Mahallesi
Kaymaz Mahallesi
“KAYMAZ ” ANLAMI VE KURULUŞU: (TÜRK BOY İSMİ) C* (Sözcük Anlamı: “Dağ Eteği”), (Kişi İsim Anlamı : “Yılmayan, azimli, cesur”)
Yerleşim Yeri kuruluşu: “Kaymaz Selçuklu Sinanüddin Kaymaz (Selçuklu Subayı) veya Samsamüddin Kaymaz’ın adına kurulmuştur.”
Coğrafi Bölgesi : İç Anadolu Bölgesi
Bağlı Olduğu İl/ İlçe : Eskişehir İlinin Sivrihisar ilçesine bağlı bir mahalledir. Eskişehir’e 65 kilometre, bağlı olduğu Sivrihisar ilçesine 36 kilometre, Ankara’ya 170 kilometre uzaklıktadır.(Yerleşimi : Sivrihisar Ankara Karayolu üzerindedir.)
Kaymaz Mahallesi Sivrihisar Dağlarının Güney kısmı eteğinde yer almakta olup. Civarında en yüksek tepe olarak Karakaya tepesi (1203metre )
Rakım : 969 m.
Nüfus sayımında toplam nüfusu :2019 Yılı 1092 kişi, 2018 Yılı 1068 kişi,2017 yılı : 1092 kişi, 2016 Yılı 1072 kişi, 2015 Yılı 1115 kişi, 2014 Yılı 1164 kişi, 2013 Yılı 1221 kişi..
Kaymaz Mahallesi Muhtarı : Bayram Canıgür (2019)
Kaymaz Mahallesinin: Ortaokul, İlköğretim Okulu, Aile Sağlığı Merkezi, Tarım Kredi Kooperatifi, Altın Madeni İşletmesi var.
Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Kaymaz Mahallesinin Fasulye ve Vişnesi meşhur olup, ayrıca Nohut ve Mercimek bakliyat ekimi yapılmaktadır.
Her yıl (Ekim Ayı) Geleneksel Kuru Fasulye Festivali yapılmaktadır.
Kaymaz Mahallesi içerisinde Kaymaz Barajı çevresinde mesire alanı ve yeşillikleri dolaysıyla da “Yeşil Kaymaz” olarak da anılmaktadır.
Kaymaz Mahallesi eski yerleşim yeri olması dolaysıyla Salı günleri Sebze ve meyve pazarı kurulup. Günlük ihtiyaçları karşılamanız için Bakkal, Kasap, Lokanta vb. işletmeler mevcuttur.
KAYMAZ BELDESİ BELEDİYE (ESKİ) BAŞKANLARI : İbrahim Polat (1964), Hüseyin Çelikgöz (1968), Ali Rıza Baytekin (1973), Ahmet Erol (1977), Eşref Yıldırımkaya (1984), Veysel Uyar (1989), Beytullah Karabulut (1994), Veysel Uyra (1999), Mustafa Akkuş (2004), Ömer Gazi Geyik (2009) *Kaymaz Belediyesi 1963 Yılından Sonra Kurulmuş Olduğu İçin 1963 ve Öncesi Yerel Seçimlerine Katılmamıştır.
12.11.2012 tarih ve 6360 sayılı Kanunun kabulü ile Büyükşehir sınırları il mülki sınırları olarak kabul edilmiş ve İl mülki sınırları içerisindeki belde ve köyler mahalle olarak kabul edildiği için 12.11.1012 tarihinden sonra Kaymaz, Dümrek, Nasreddin Hoca beldelerinin Belediyelikleri kaldırıldı.
Afyon, Antalya, Artvin, Bingöl, Çankırı, Çorum, Kastamonu, Kocaeli, Van (Edremit) İllerinde bu adla yerleşim yerleri vardır.
KAYNAKLARDA * ( Kaymaz Mahallesi) :
“Kaymaz köyü: Trikomya şehri kadiminin mevkiindedir. Kaymaz camisinin yanında büyük bir lahit ile Frikyanın biro konsullarına ait kitabe vardır. Bizans devrinin mühim şehridir. Hükümdar veya Altun cadde üzerinde kurulmuştur. [ Kaynak: Tahsin Özalp Sivrihisar Tarihi S. 28]
Trıcoma (Kaymaz): Macdonald Kinneir 1813’de yaptığı araştırma sonucu Tricomia harabelerinin Kaymaz’da olduğunu ileri sürerken Ramsay bunu red ile olsa olsa burada yaşamış Traknodlara ait yerleşim merkezi olabilir der. Sivrihisar’a 33 km. uzaklıktaki Kaymaz çarşı camii avlusunda Frig, Roma, Bizanslılar’a ait lahit ve mezar taşları vardır. Kaymaz da ayrıca üç höyük vardır.[Kaynak : Orhan Keskin : Bütün Yönleriyle Sivrihisar S. 55]
“Kaymaz hanında Emineddin Mikail Ulu camii yaptıran Konya dan kaçıp Tokada giderken Karamanoğlu tarafından bu handa yakalanmıştır. Kaymaz hanın Tokat la Zile arasında olduğunu söyleyenler vardır. Eskişehir yolu üzerindeki Tokat köyü olması da muhtemeldir. Köyün çok eski olduğunu ve caminin Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından yaptırıldığına ait vakfiye vardır. Halen nahiye merkezidir.”, ”Kaymaz Hanında yakalandı. Sargının ucunda bir düğüm gördüler içinde hazinelerin nerede olduğu yazılı idi. İşkence ile çıkarttılar. Sonrada sahiller emiri ile birlikte şehit ettiler.” [ Kaynak: Tahsin Özalp Sivrihisar Tarihi S. 28-70]
*() “Kaymaz Selçuklu Sinanüddin Kaymaz (Selçuklu Subayı) veya Samsamüddin Kaymazın adına kurulmuştur. Sinanüddin Kaymaz 1. Alaeddin Keykubat zamanında yaşamıştır. Samsamüddin Kaymaz ise Kösedağ savaşından sonra (1243) Kayseri’ye Moğollara karşı savunmuştur. Kaymaz’ın hangi tarihte kurulmuş olduğunu tespit etmek olanaksız ise de 1261 de burasının bir Türk yerleşim yeri olduğu bilinmektedir. Çünkü Cacaoğlu Nureddin Bey Eskişehir’de yaptırdığı cami için Kaymaz dan bazı mülk arazileri vakıf haline getirmiştir.”[ HALİME DOĞRU;SİVRİHİSAR NAHİYESİ S:57-135]
Kaymaz Mescidi : Kimin tarafından ve hangi tarihte yapıldığı belirtilmemiş olan caminin hatibine Bektaş adında bir kişi bağ vakfetmiştir. Bağın öşrü sahib-i arza ödenecektir. Kanuni devrinde yapılan vakıf tahririnde burası berat-ı padişahı ile Hatip Ahmet Fakih’e bırakılmıştır.” [ HALİME DOĞRU;SİVRİHİSAR NAHİYESİ S:103 ]
Ömer Hacı Zaviyesi Sivrihisar/Kaymaz Karyesi : *() “Kaymaz da Hacı Ömer adındaki şahsın defnedildiği yerde oğlu Minnet bir zaviye kurarak devamlılığını sağlamak için bir çiftlik yeri vakfetmiştir. Burası 1466 yılında Minnet Bostan ve Gülistan adındaki oğullarının tasarrufunda idi. Kirmastı defterinde kayda göre bir pare bağ ve değirmen II. Mehmed’in beratı ile zaviyeye vakfedilmiştir. Gülistan’ın ölümü üzerine oğlu Seydi görevi devir almış II. Beyazıt zamanında ise zaviyenin vakıfları ve zaviyenin şeyhliği Mestan Dervişe sadaka olunmuştur. Çiftliğin hasılı 700 akçedir.” [HALİME DOĞRU;SİVRİHİSAR NAHİYESİ S:104]
DÖĞER (TÖKER) BOYU : [[Sivrihisar :(Kaymaz, Halilbağı), (Sablık, Oylatviran, Canib, Burçak, Eymesekler)] [Kaynak : Tarafımızdan yürütülen Kitap çalışmamız içerisinde mevcut olup, çalışmamız devam etmektedir.]
*()“Üç Ok kolu-Deniz Han Soyu-İğdir Boyu- Bıçakçı oymağının Kaymazlı Yörük Cemaati 13. asırda iskân olarak Sivrihisar’ın Kaymaz Kasabası’nı kurmuştur. Bu cemaatin bir kolu 1692 yılına kadar konargöçer yaşamıştır. Daha sonra Çukurova’ya iskân olmuştur.” [(Bayar, 2004, s. 261) Türkiye cumhuriyeti Çukurova üniversitesi sosyal bilimler “library.cu.edu.tr/tezler/8973.pdf (Ali Doğaner) Doktora tezi] [[AÇIKLAMA : Sivrihisar İlçesi Kınık ve Aktaş Mahalleleri (Köyü) arasında bu adı taşıyan “İğdir” bir mevki ve büyük bir harabe vardır. Bu harabeye yerleşen boyun bu “ iĞDİR “BOYU” olması ihtimalini taşımaktadır.]]
*() ALAYUNDLU BOYU: İçerisinde “Kaymaz Aşireti “ vardır.
*() (1486-1521) mevcut. [HALİME DOĞRU;SİVRİHİSAR NAHİYESİ S:11]
*() KARYE-İ KAYMAZ : Hassa Zaim [HALİME DOĞRU;SİVRİHİSAR NAHİYESİ S:143
*() [Ankara Salnamesinde Sivrihisar’a bağlı GAYMAS Köy dür (1871-1907)]
Sivrihisar’ın İlk kaza olduğunda Günyüzü Nahiyesi ile 116 köy vardı. Bilahare 1930 da Kaymaz nahiyesi kurulmuş ve muhacir köyleri ile bir çok köyler eklenmiştir. [Kaynak : Tahsin Özalp; Sivrihisar Tarihi Sayfa 14]
1930 Senesinde KAYMAZ KÖYÜNE (13) KÖY Bağlamak suretiyle yeni bir Nahiye Teşkilatı Kurulmuştur. Kaynak :Orhan Keskin: Bütün Yönleriyle Sivrihisar S.56
“AÇIKLAMA : Yaşadığı bölgesinin etrafında varsa önceki konulan Mahalle (Köy) isimleri, bulunduğu yerdeki Arkeolojik yerler, Kitabeler, Mezar taşları, Kişinin kendi aile şeceresine ait Lakap’ı, Dağ, Mevkiiler, Dere, Çeşme isimleri, Büyük zatların türbeleri, Zaviye ve medreseler gibi bilgiler, Çeşme, Oynanan oyun isimleri ila Yemek , Dokumacılık, Giyim- kuşamlara verilen Kültürel isimler derlendiği takdirde bölgenin sosyolojik ve Demografik yönleri hakkında daha detaylı bilgi edinilmesine imkan sağlayacaktır.
Bu güne kadar, yayımlanmış kaynaklar ve bizlerinde araştırarak elde edebildiğimiz bilgileri derleyerek sizleri bilgilendirmeye çalıştık.
NOT : KAYMAZ MAHALLESİNE AİT kuruluşundan itibaren elinde tarihi bilgi, belge, doküman fotoğraf vb. bilgiler var ise paylaşımda bulunmanızı yapmış olduğunuz bu dokümanlar sizin adınıza paylaşımı ve kaydı yapılacaktır. Elinde Bilgi ve belge olanların paylaşımda bulunmalarını rica ederim. “
Derleyen : Niyazi Koca (Grup ; SİVRİHİSAR ŞİVESİYLE KONUŞANLAR) Sivrihisar Web
Fotoğraflar : (Alıntı)
Yorum Yaz