YAZILI KAYNAKLARA GÖRE SİVRİHİSAR İLÇESİ
a – Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası isimli eserinde Ramsey:
“Bir Roma şehri olan Sivrihisar, Pessinus’un 10-12 mil şimal batısındadır. İki tepeli muazzam volkanik bir kaya üstündeki kalesi eski harplerde, açlıktan başka hiçbir şeyle teslim olmazdı, Justinian tarafından tahkim edilmiş ve Justiniapolis denmiştir, Pessinus simdi küçük bir köyden ibarettir. Sivrihisar ise Anadolu için büyük bir şehir sayılır” der. (sh 91) Ramsey, Ritter’in Candır köprüsünü Justinian veya Zompi köprüsü olarak kabul temayülünü, kabul etmeyerek, “Türklerin çok mühim olan Sivrihisar yolunu, Aziziye (Eski Jirgin-yeni Emirdağ) ve Afyon Karahisar’a götürmek için yaptıkları Türk köprüsü gibi geldi” der.
1 W. M. Ramsey, 1886 – 1890). Anodolu’nun Tarihi Coğrafyası, M.E.B. İst. 1961
b – Şemseddin Sami (Kamus-u Âlâm-1894)
“Ankara vilayetinin merkez sancağına bağlı bir kazadır. Oldukça bayındır ve bakımlı. Ticaret merkezi bir kasabadır. Kasabanın 11211 nüfusu, 1 çarşısı, birkaç cami, 1 rüştiyesi, 1500 ciltlik bir de kütüphanesi vardır. Haydarpaşa’dan Ankara’ya giden demiryolu kasabanın kuzeyinden geçer ve yörenin ticareti canlılığını artırır. Baki yapıtları ile ünlü Amuriye bu yörededir.
c – Ali Cevad: (Memalik-i Al-i Osmaniye’nin Tarih ve Coğ. Lügat) Ankara vilayetinin merkez livasına bağlı bir kazadır. Kentin Anadolu demiryolu üzerinde bulunması, ticaretin gelişmesine neden olmuştur.
Sivrihisar Kasabası
Sovyet Diplomatı S. I. Aralov’un Türkiye Hatıralarından (Sahife: 103)
27 Mart günü (1922) sabah saat 7’de özel bir vagonla, Ankara istasyonundan yaklaşık 50 km. uzaklıkta (gerçeği yaklaşık 120 km. O Keskin) Biçer istasyonuna hareket ettik.
1) Çeviren H. Ali Ediz, Cumhuriyet Gazetesi Armağanı, 1997
2) Abilov, Azerbaycan elçisi Rus elçisine tercümanlık yapıyor.
Abilov’la birlikte, Biçer istasyonundan Sivrihisar’a otomobille gittik. Bu yol 100 km. yi aşkın bir yoldu. (Yaklaşık 42 km.) Yolda, itilaf devletleri tarafından teklif edilen silah bırakılması meselesini konuşmak üzere tam kadro halinde M. Kemale giden Türk Hükumetine rastladık, Sivrihisar’a sabahleyin saat 8’de vardık. Resmi bir törenle karşılandık. (Bakanlar karşılanmış olmalı- 0. Keskin)
Şeref kıtası, bando, halk topluluğu, kısacası her şey vardı. Sivrihisar’da Albay Arif Bey komutasındaki Kolordunun karargahı bulunuyordu.
Mustafa Kemal Paşa ile batı cephesi komutanı İsmet Paşa burada idiler. Bizi kabul ettiler, kahvaltı ikram ettiler.
Ertesi sabah, Sivrihisar kasabasıyla tanışmaya gittik. İlkokulu gezdik, derslerinde bulunduk. Manzara oldukça can sıkıcı idi. Çocuklar doğrudan doğruya yerlerde oturuyorlardı. (Herhalde halı ve kilim gibi sergi yerinde oturmuş olmalılar – O. Keskin) Sıra falan yoktu. Müzik dersinde çocuklar Mustafa Kemal’le ilgili şarkılar söylediler ve şiirler okudular. Okuldan ayrılırken, çocuklara gerekli hediyeler alınmak üzere, sarıklı Öğretmene Soyyetler Birliği adına biraz para verdik. Çok duygulanan öğretmenin gözleri yaşardı. Boynuma sarıldı. Okulda kitap ve ders aracı yokluğundan uzun uzun yakındı.
Sivrihisar kasabasının Milli Kurtuluş Savaş’ında hizmetleri dokunmuştur. Halkın topladığı para ile bir uçak satın alınmış ve cepheye gönderilmiştir. Kasabaya ziyaretimiz sırasında, uçak kasabanın göklerinde uçmakta idi.
1921 yılında Yunanlıların yaptığı taarruz sonucunda Sivrihisar, Yunanlıların eline geçmişti. Ama, kasabanın çilesi çok sürmemiş, Türk Ordusunun baskısı altında Yunanlılar kasabayı bırakmak zorunda kalmışlardı.
Sivrihisar, çok eski, Ankara’dan da eski bir kasabadır. Padişahlardan birinin mezarı burada imiş, (yanlış – O. Keskin) Eski cami tamamıyla ihmal edilmiş harap bir durumda idi. Eski caminin neden böylesine ihmal edildiğini sorduğumuzda; caminin imamı, devletin yardım etmediğini ödenek vermediğini söyledi. Kendisine, dindar kişilerin bu işle ilgilenmeleri gerektiğini söyledik, imam buna cevap vermedi.
(Emirdağ) Batık köyünde komutanı Yarbay Murad Bey olan 41. Tümen karargahı bulunuyordu.
1] Pessinus şehrinin yerini ilk olarak Charles Texier tesbit etti.
2] Atkkialu’nun Tarihi Coğrafyası., İst. 1961- M.E.B
* * *
Yorum Yaz