Anadolu’nun Genel Durumu
Anadolu Selçuklu Devletinin son yıllarında Sultanönü civarında yani Selçuklu Devletinin Sol ucunda Moğol baskısı daha da arttı. Aşiret hayatını geleneklere bağlı bir şekilde devam ettiren Türkmenler boy beylerinin idaresinde olarak isyan ediyorlardı. Cimri adındaki kişinin Konya’da hükümdar ilan edilmesi Anadoluyu daha da karıştırdı. III. Gıyaseddin Keyhüsrev veziri Sahip Fahreddin Ali, ile beraber tahtı ele geçirmek için hazırlıklara başladı. Buna rağmen Sultanın Moğollarla birlikte hareket ettiğini düşünen halk Moğollardan kurtuluşun Cimri’nin yanında yer almak olduğunu düşünüp onun yanına gitti. Moğol ilhanı, Türkleri memnun etmek için bir dizi reform hareketine girişti. Keyfi vergilerin kaldırılması ile uçlarda oturanlar rahat nefes aldı. Buna rağmen Sultan Gıyaseddin Keyhüsrev yanında yer alan ve Sağ-uçta yerleşen Türkmenlerle, Cimri’nin yanında kalan Sol-uç Türkmenleri Eskişehir civarında karşılaştılar.
Moğolların askeri desteğini de alan sultan isyanı bastırdı. (1279) Moğolların yardımı ile III. Gıyaseddin Keyhüsrev tahtına kavuştu ise de Anadolu’daki karışıklıkların ve Moğol baskısının sonu gelmedi. Uçlara gelince buraları otorite boşluğu nedeniyle kaderine terk edildi. Boşluktan yararlanan aşiret reisleri ise kendi beyliklerini ve hakimiyet alanlarını kurmakta gecikmediler. Bunlar arasında Eskişehir ve dolaylarını yakından ilgilendiren iki beylik vardı: Bunlar Germiyanoğulları Beyliği ile Osmanoğulları Beyliği idi.
Osmanoğullarının Uçta Görünmesi
Anadolu Selçuklu Devletinin son yılları ile Osmanlı Devletinin kuruluş yılları incelendiği zaman uç vilayetlerin siyasi, sosyal ve dini yapısı adeta bir bütünlük göstermektedir. Kayı boyundan olan Osmanoğulları da Alaeddin Keykubat zamanında Ankara’nın batısında Karacadağ tarafına konmuşlar, daha sonra 13. yüzyılın ikinci yansında Ertuğrul Beyle birlikte Söğüt ve Domaniç dolaylarına gelip yerleşmişlerdir. Uçlarda oturan Türkmenlerle yeni gelenler arasında kaynaşma konusunda herhangi bir sorun olmamıştır. Osmanlı kaynaklan, devletin çekirdeğinin Karacadağ, Eskişehir-Söğüt ve Domaniç taraflarında olduğunu belirtmektedir. Eskişehir, ancak Osman Bey zamanında bu sınırlara dahil edilebilmiştir.
13. yüzyılın son çeyreğinde uçlarda aşiret beyleri güçlenirken buralardaki şehir ve kasabalarda Selçuklu Moğol kadı ve naipleri görev yapıyordu. Naipler başkent Konya ile gerekli yazışmaları yürüten devlet memurları idi. Kadılar ise her türlü kazai ve adli yetkiye sahipti.
Merkezi “Eskişehir” olan Selçuklu uç vilayeti Sultanönü, Osmanlı Devletinin kuruluş tarihi ile adeta bütünleşmiştir. Uçlarda Bizans’a mensup yerli halkla Türkmenler arasında uyumlu ve ortak bir yaşam bulunuyordu. Kent yol kavşağında bulunmasına rağmen uçta olduğu için bir türlü önemli ticaret merkezine dönüşememişti. Ancak buradaki yerel pazarlarda bölgesel üretim pazarlanıyordu. Genellikle Bizans sınırındaki uç şehirlerinde kurulan hafta pazarları bir türlü uluslararası panayır niteliğine ulaşamıyordu.
Uçlarda kent hayatının gelişmesinde Moğol istilası önünden kaçıp Anadolu’ya gelen kentli göçmenlerin rolünü unutmamak gerekmektedir. Bunlar kırsal hayatı bilmedikleri için şehirlere yerleşip ticaret ve zanaat erbabı olarak kent ekonomisinde yer almışlardır. Kentleşme sürecinde gelişen atölyelerde de sanayiden ziyade tarıma dayalı üretim yapılıyordu. Ancak Türkmenler ekonomik olarak kentle ne kadar ilişkili olduklarını çok iyi bildiklerinden yakınlarına yerleştikleri kentler için hiçbir zaman tahripkar olmadılar.
Erken Osmanlı Kroniklerinde İnönü, Karacahisar, Eskişehir, Bilecik, İtburnu gibi kasaba ve köylerin isimleri çok sık geçmektedir. Çeşitli görüşler olmasına rağmen tarihçiler Osman Bey’in babası Ertuğrul Gazi’in bu uç vilayette yerleştiği konusunda birleşmektedirler.
Ertuğrul Gazi’nin Uc’a Yerleşmesi
13. yüzyılın ilk yansı sona ererken kendisine bağlı Türkmenlerle birlikte Anadolu’ya gelen Ertuğrul Gazi Selçuklu sultanının emri ile Sultanönü ucuna yerleştirilmişti. Osmanlı Kronikleri hanedanı yüceltmek kaygısı ile Ertuğrul Bey’in uca yerleştirilmesini adeta efsaneleştirmişlerdir ve bu bilgiyi verirken henüz tanımadığımız ortak bir kaynağı kullanmış olmalıdırlar. Verilen bilgiler incelendiği ve çelişkiler tarihi gerçeklerden ayıklandığı zaman Ertuğrul Gazinin Sultanönü ucuna Ankara yakınında bulunan Karacadağ’dan göç ettiği ve bu göçün Alaeddin Keykubat (1220-1237) zamanında olduğu anlaşılmaktadır. Kroniklerde hanedanın atası her fırsatta öne çıkarılmak istenmiş, tanımadığı ve yenilmek üzere olan bir hükümdara yardım ettiği ve bu hizmeti karşılığında ödüllendirilerek verişmesi için kendisine kışlak ve yaylak verildiği anlatılmıştır.
Ertuğrul Gazi Söğüt’te, uca yerleştirildiği sırada bölge Karacahisar, tekfurların denetiminde bulunuyordu. Bunlar uçta Türklerin yeni gelen dinamik elemanlarla desteklenip sayılarının hızla artmasından memnun olmamışlardı. Karacahisar tekfuru hakimiyet alanına tecavüz eden Ertuğrul Gaziyi akınları ile taciz etmeye başladı. Tekfurun saldırılarından kurtulmak için sultandan yardım istediği ve sultanın da yardıma geldiği göz önüne alınacak olursa Ertuğrul Gazi’nin emrindeki ‘savaşçı sayısının fazla olmadığı anlaşılmaktadır. Sultanın bölgeye gelmesinden anlaşıldığına göre Karacahisar tekfuru Ertuğrul Gaziyi rahatsız etmekle kalmamış, sultana karşı olan sorumluluklarını da yerine getirmemiştir, uç bölgelerinde oturan ve haraçgüzar olan Bizans tekfurlarının ara sıra vergi ödemeyi ihmal ettiklerini ve Selçuklu naipleri ile uç beyleri tarafından cezalandırıldıkları kaynaklarda görülmektedir. Bu da onlardan biri olsa gerektir.
Verilen bilgilere göre Sultan, önemi nedeni sultan Karacahisar esini kuşatılmasında yardıma gelmiş ancak Moğol tehlikesi nedeni ile doğuya gitmek zorunda kalmıştı. Ertuğrul Gazi kuşatmaya devam ederek kaleyi almış, tekfuru esir etmiş ve kalenin gaziler tarafından yağma edilmesine izin vermiştir Kroniklerdeki bilgiler arasında tarihi gerçeklere uymayan noktalar bulunmaktadır. Ertuğrul Gazinin yardımına gelen I. .Alaeddin Keykubafın .Anadolu’da Moğollarla savaşması gibi.
Bazı Osmanlı Tarihçilerine göre Ertuğrul Bey, Sultan Alaeddin Keykubat’la birlikte Karacahisar kalesinin kuşatmasına katılmış, doğudan gelen Moğol atanı nedeni ile Sultan geri dönmek zorunda kalınca kalenin fethini Ertuğrul bey’e bırakmış ve hizmeti karşılığında bölgeyi kendisine ikta olarak vermiş, Sultan gidince Ertuğrul Bey bu bölgeye yerleşmiştir.
Daha sonraki yıllarda Ertuğrul Gazi’nin uçta yeterli derecede aktif olmadığı açıkça anlaşılmaktadır. Kısa zamanda Karacahisar kalesi Bizans’ın eline geçmiş tekfurlar güçlerini yeniden arttırmışlardır. Ertuğrul Gazinin Uçta pasif bir politika izlemesi ve Selçuklu iktidarının zayıflaması ile birlikte dengeler tekfurların lehine değişmiştir. Ertuğrul Gazi de Söğüt’te emekli yaşamı sürmeye başlamış, Osman Bey babası adına uçta gaza faaliyetini sürdürür olmuştu. Ancak Osman Bey de babasının izinden yürüyor komşu olan ve Bizans Tekfurları ile iyi ilişki içinde olup görevine devam ediyordu.
Osman Beyin Uç’ta Faaliyeti
13. yüzyılın sonunda uçta Selçuklu naipleri bulunuyordu. Ertuğrul Gazi ve Osman Bey uçta Selçuklu Devletinin memuru olan Eskihisar/Dorylaion (Eskişehir) ve İnönü beyleri ile iyi geçinmek zorunda idi. Nitekim Osman Bey her iki naiple, özellikle İnönü naibi ile yakın arkadaşlık ediyordu. Aslında Ertuğrul Gazi ve oğullan diğer komşuları ile de iyi ilişkiler içindeydiler. Uçtaki Bizans Tekfurları da Selçuklu sultanına vergi verip sorunsuz ve güvenli bir yaşam elde ediyorlardı.
Osman Bey daha Ertuğrul Bey’in sağlığında Eskişehir’de oturan gaiple anlaşmazlığa düştü. Aslında bu Selçuklu devletine yapılmış bir baş kaldın idi. Kroniklerde konu gönül ilişkisi şeklinde anlatılarak olayın siyasi niteliği ört bas edilmiş, Osman Bey’in asi bir uç beyi olarak görülmesi önlenmiştir. Osmanlı kroniklerinin tamamında söz konusu başkaldırı Osman Bey ile Eskişehir’de oturan Selçuklu naibinin ayni kıza ilgi duyduğu, ve aralarındaki rekabetin savaşa kadar gittiği şeklinde işlenmiştir.
Neşri eserinde olayı “Hikayet” başlığı altında anlatmıştır. Buna göre: Osman Bey Söğütten Mahruse-i Sultanönü’ye (Eskişehir’e) gelirken İtburun köyünden geçiyordu. Osman Bey itburun köyünde Mal Hatun adında bir genç kızla karşılaştı, çok beğendi ve babası Ertuğrul Gazi’den bu kıza talip olmasını istedi. Mal Hatun “Aramızda kifayet yok” diyerek yapılan teklifi reddederek Osman Bey’i üzdü. Osman Bey Eskihisar Beyi ile görüşmesinde Mal Hatun’u çok beğendiğini, ancak kendisini reddettiğini söyledi ve onu kendisine istemesi için aracılık etmesini talep etti.
Osman Bey; konuşmalardan naibin kızı beğendiğini ve kendisinin isteyeceğini anlayınca güvendiği adamlarını gönderip Mal Hatun’u kaçırttı. Mal Hatunu naibin ulaşamayacağı bir yere yerleştirdi. Kendisi de önü Beyine misafir olup birkaç eğlenceli gün geçirdi. Aslında Osman Bey, Eskişehir / Eski Hisar (Dorylaion) Beyine karşı gösterdiği hareketin olumsuzluğunun farkında olduğu ve Konya tarafından cezalandırılacağını düşündüğü için İnönü Beyine sığınmıştı.
Eskihisar Beyi; adamlarından kızın kaçırıldığını İtburun köyüne gönderdiğini öğrendi. Eskihisar Beyi Osman Beyi İnönü naibinden istedi. İnönü naibinin yanında bulunan ayan ve kethüdaların bazısı Osman Beyi saklamayı, bazıları da teslim etmeyi teklif ettiler. İnönü naibi Konya ile anlaşmazlığa düşmemek için Osman Beyi saklamaktan vazgeçti. Eskihisar Beyinin geldiğini öğrenen Osman Bey İnönü naibini güç durumda bırakmamak için buradan ayrılıp yine naibin denetiminde bulunan Söğüt yakınındaki İnhisar kalesine sığındı. Eskihisar Beyi askerini toplayıp İnhisar önüne gelerek kaleyi kuşattı. Osman Bey; kardeşi Gündüz Alp’le birlikte savaşarak İnhisar’ı terk etti ve Söğüt yoluna koyuldu.
Osman Bey Söğüt’ten gelen yardımla güçlenip Eskihisar Beyinin peşine düştü ve onu ağır bir yenilgiye uğrattı. Osman Bey naiple yaptığı mücadelede başarılı olmuştu. Daha babasının sağlığında Selçuklu otoritesine ciddi bir şekilde karşı çıkmış ve üstünlük kazanmış oluyordu. Bu çatışmada Harmankaya Tekfuru Köse Mihal de Osman Bey’e yardım etmişti. Köse Mihal’in yardıma gelmesi uçtaki bazı tekfurların Osman Beyin korumasını Selçuklu Devletinin korumasına tercih ettiği anlamına geliyordu.
Kroniklerde Eskişehir Adının Kullanılması
Caca-oğlu Nureddin tarafından hazırlanmış olan vakfiyeden Sultanönü Sancağının merkezinin Mahruse-i Sultanyüki adı ile tanındığını öğreniyoruz. Bu ad uzun yıllar Medinetü’s Sultaneyüğü ile değişerek kullanılmıştır. Manuel Komnen tarafından yıktırılmış olan Dorylaion kalesi koruma amaçlı olmasa da gözetleme ve haberleşme anlamında kullanılıyordu. Anadolu Selçuklu Devleti uç vilayetlerinden olan Sultanönü’ne tayin ettiği vali ayni zamanda Eskihisar’ın (Dorylaion) da beyi sayılıyordu.
XIII. Yüzyılın sonuna doğru Selçuklu iktidarının zayıflaması ve Moğol istilası uç vilayetlerinde idari yönden bazı olumsuzlukların yaşanmasına neden oluyordu. Bu durum ileriki yüzyıllarda kaleme alınmış olan kroniklerde kavram kargaşası yaşanmasına neden oluyordu. Tarihçiler eserlerini hazırlarken alan çalışması yapmadıkları için yer adlarında bazı sorunlar ortaya çıkıyordu. Bu nedenle kroniklerde zamanla Mahruse-i Sultanönü, Eskihisar ve Eskişehir’i aynı zamanda ve birbirinin yerine geçecek şekilde kullanılır olmuştur.
Kroniklerde Osman Beyin Selçuklu naibi ile yaptığı savaş anlatılırken Eskihisar ve Eskişehir yer adları dönüşümlü olarak kullanılmıştır. Bunun başlıca nedeni kentte oturan naibin Eskihisar’ı yani Dorylaion’da bulunan ve Manuel Komnen tarafından yıktırılmış olan kaleyi müstahkem mevkii olarak kullanmış olmasıdır. Bu tarihte kale kullanılamaz durumdaydı. Ancak yolları kontrol etmek konusunda stratejik önemi değişmemişti.
XV Yüzyılın başında bile Ahmedi, Dastan ve Tevarih-i Al-i Osman adlı eserinde Eskişehir’i “Sultanönü” şeklinde tanıtmıştır. Ahmedi eserini Edirne’de Süleyman Çelebi’ye (1402-1410) ithaf ettiğine göre Mahruse-i Sultanyüki (Sultanönü) adı 1261 yılından 1410 yılına kadar kesin olarak kullanılmış, kente başka bir ad verilmemiştir.
XV. yüzyılın sonuna doğru kaleme alınmış olan kroniklerde daha Eice belirtildiği gibi Mahruse-i Sultanyüki adı kullanılmamıştır. Onun yerine Eski Hisar; daha sonra Eskişehir kullanılmıştır Fatih döneminde 1466 tarihinde düzenlenen Sultaneyüği Yaya Defteri köylerde yaşayan yayaların sayımına yönelik olduğu için bu defterde Eskişehir adına tesadüf edilmemektedir. Fatih zamanında hazırlanmış 1476 tarihli vakıf icmal defterinde ise Eskişehir adı açıkça okunmaktadır. Caca oğlu Nureddin tarafından yaptırılmış olan camii bu kayıtta “Eskişehir Camii” olarak tanıtılmıştır. Bundan on yıl önce yapılmış olan 1466 tarihli sayımda da Eskişehir adı muhtemelen kullanılmıştır.
Kroniklerde Eskişehir, Karacaşehir, Karaca Hisar hatta İnönü gibi yer adları üzerinde karmaşanın devam ettiği yıllarda bile yerel tespitlerden sonra hazırlanmış tahrir defterlerinde kentin adı açıkça Eskişehir olarak kayda geçmektedir 1476 tarihinden sonra yapılmış olan bütün tahrirlerde daha önce belirtildiği gibi Sultaönü sancağının merkezinin Eskişehir olduğu kaydedilmiştir.
Arşiv belgelerinde tespit ettiğimiz Eskişehir adı daha sonra Kroniklerde de yer almıştır. Verilerin ışığında Dorylaion antik kenti üzerinde bulunan ve Türkler tarafından Eskihisar adı ile tanınan kalenin adi; sancak merkezi olan Mahruse-i Sultanyüki’ye mal edilmiş, ancak kale değil kent olduğu ifade edilerek XV Yüzyılın son çeyreğinden itibaren Eskişehir şeklide kullanılmıştır.
***
1. Cimri olayı ile İlgili bkz. Mustafa Akdağ age. I, s.81. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi I. Ankara 1961.2. baskı, 17.
2. Anadolu’da kurulan beyliklerle ilgili bkz. İsmail Hakkı Uzunçarşılı. Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, Ankara 1984, 3. baskı.
3. I.H. Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi I, s.99.103 ve dipnot 3. Ertuğrul Bey hakkında bkz. Mükrimin Halil Yınanç. ‘Ertuğrul Gazi’, mad. I.A. Uzunçarşılı’ya göre Cimri ayaklanmasını bastırmak İçin Eskişehir’e kadar gelip asker toplayan lll.Gıyaseddin Keyhüsrev burada Ertuğrul Gazi İle görüşmüş ve karşılıklı hediyeler sunulmuştur. Aksaray”! (s.252) “Anadolu öteden beri garipler sığınağı, rahat yuvası kimsesizlerin zavallıların yurdu olan bir diyardır demekle olaya oldukça romantik yaklaşmıştır.
4. Mehmet Nesri (Cihannüma, Ankara 1987. s.61.73) ‘Sultan Alaaddin-i Saninin Sultan Eyüğü’nün Eskişehir’inde ve İnönü’nde naipleri vardı.’ demektedir. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, (Osmanlı Devleti Teşkilatına Methal. Ankara 1984, s.194) Naib-i ‘Naib, camii umurda ve ekser umurda Sultan makamına kaim olan zattır. Sultan tarafından verilen müsaade üzerine onun namına Icray-i ahkam eden vekiline Naib denir” şeklinde tarif etmiştir.
5. Sultanönü ile İlgili bkz. Ahmet Temir. age. s.61.127, Arapça vakfiyede: ‘Sultan Yügi”. BOA BOA. TT.No.247,5.46. BOA. MAD. Nr8,1b,69b. BOA. MAD.No.22.1866.TB7a.T99b. BOA. Kamil Kapıcı. No.3358.s.3.14 ve 15’de: ‘Sultan Eyügü”. BOA. BOA. TT.No.438, s.146. Sultan Eyüğü. BOA. BOA. TT.No.n2, s.1,70.72.206. BOA. Tl .No.740.s.2,4,81’de ‘Sultanönü’ şeklinde yazılmıştır.
6. Uçlarda kurulan Pazar ve alışveriş hakkındaki çeşitli görüşlerle ilgili bkz. Mustafa Akdağ. ‘Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu ve İnkişafı Devrinde Türkiye’nin İktisadı Vaziyeti’ Belleten 1949, s.51, s.497-571 ve s.55, s.319- 418. Halil inalcık ‘Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu ve İnkişafı Devrinde Türkiye’nin iktisadi Vaziyeti üzerine bir tetkik Münasebetiyle’ Belleten, CXV, s.60. s.629-684. Mustafa Akdağ. Türkiye’nin iktisadi ve içtimai Tarihi. 1.102.
7. Doğan Kuban “Anadolu-Türk Şehri Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fiziki özellikleri üzerine bazı gelişmeler’. Vakıflar Dergisi, VII, Ankara 1968, s. 60. Uğur Tanyeli,- Anadolu Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci, İstanbul 1987. s.97. Faruk Sümer ‘Anadolu’ya Yalnız Göçebe Türkler mi Geldi’, Belleten, XXIV, Ankara 1960. s 567-594. Halime Doğru: XVII: Yüzyıla Kadar Osmanlı Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Görüntüsü. Eskişehir 1995, s.37.
8. Mükrimin Halil Yınanç. “Ertuğrul Gazi”, İ.A.
9. Neşri, Cihannüma, s. 61 ve devamı. İbn-i Kemal, age, I. Defter, s. 49.
10. Aşıkpaşaogiu Ahned Aşıkl; Tevarih-I AH Osman, yay. Nihal Atsız, İstanbul, 1949, s.93.
11. Aldo Galona, ‘Oğuz Efsanesi’ ve Osmanlı Devleti’nin Kökenleri: Bir İnceleme’. Osmanlı Beyliği (1300-1339), Editör: Elizabeth A. Zachariadu, İstanbul 1997, s. 41-61.Aşık Paşazade, age. s.94. Ahmedl, age. s.8.
12. (Mükrimin Halil Yınanç ‘Ertuğrul gazi’ mad. İ.A.) Uzunçarşılı, Osmanlı Tarih) I, s.99. Ibn-i Kemal Tevarih-i Ali Osman-i, I. Defter yay. Şetarettin Turan. Ankara 1970.S.43. Aşık Paşazade Ahmet Aşık). Tevarih- AH Osman vay. N.Atsız. İstanbul 1949, s.93. Ahmed, Dastani ve Tevarih-i Al-i Osman Yay. Matsız. Osmanlı Tarihi, İstanbul 1949.S.8). Nesri ise s.6J de savaşta zor dununa düşen Sultan Aleaddin’i kendisine yardım eden Ertuğrul’a Söğüt ve Domaniç) kışlak ve yaylak olarak verdiğini ve bu bağışını Karacahisar kuşatmasından önce olduğunu bildirir. Diğer bir rivayete göre ise Ertuğrul Bey oğlunu Sultan Aleaddin Kevkubai’a elçi olarak göndermiş ve yerleşmek özere kışlak ve yaylak istemiştir (s.93,İbni Kemal. age. s.50). Teravihi Ibtida-i AH Osman Anonim, (Halime Doğru. Marmara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi,) 7A: “Sultan Aleaddin’den yer yurt istedi ki ol yerde hazar idiler, Sultan Aleaddin bunlara inönü’den aşağıya Söğüt tarafından yurt verdi.” Şeklinde bir ifade bulunmaktadır.
13. Mükrimin Halil Yınanç “Ertuğrul Gazi’ mad. I.A. Mehmed Neşri. age. s. 69.
14. Ruhi Tarihi, s. 391.Ibn-i Kemal, age, s. 129. Aşık Paşazade, age. s. 100. Neşri, age. s. 97.
15. Selçuklu naibi Eskihisar’ı müstahkem mevkii olarak kullanıyordu.
16. Nesri age. (s.73) ‘Ol vakit Sultan Aleaddin-i Sani’rün Suttan Eyügü’nün Eskişehir’inde ve İnönü’nde naibleri vardı. Osmangazi bunların yanına varup gelüp dostluk iderdi. Ama İnönü beyiyle ittihad ve yarenlerdi. Daim hilesine iyş-ü işretle meşguldi”. S.M.Kramers “Sultanönü’ mad. İ.A.-
17. Neşri. age.CI,s.75.
18. İtburun köyü bazı kroniklerde “Kelp köy” olarak geçer. Günümüzde “Ulu- dere” köyü olarak bilinmektedir.
19. Vakfiyede her İkisine de yer verilmiştir.
20. Aşık Paşa-zade, Tevarih-I AH Osman, yay. N. Atsız, Osmanlı Tarihleri, İstanbul 1949, s. 105. Mehmed Neşri, Cihan-nüma, pay. faik Reşit Unat, M. Altay Köymen, Ankara 1987, s. 85. ibn-i Kemal. Tevarih-i Al-i Osman, I. Defter. Yay. Şerafettin Turan,’ Ankara 1970, s. 95. Ruhi Tarihi, Yay. Yaşar Yücel, Halil Erdogan, Belgeler, Ankara 1992, s. 381.
21. Ahmedi, Dastan ve Tevarih-i Müluk-i AH Osman, yay. N. Atsa Osmanlı Tarihleri, İstanbul 1949, s. 9 ve 15.
22. BOA. İM), No 8.
23. Ahmet Refik Altınay, “Fatih Zamanında Sultaneyüği” Tarih Encümeni Mecmuası, Sene 14, No. 3, istanbul 1340/1924 Defter BOA, Kamil Kepeci Tasnifi, No 3358 de kayıtlıdır.
24. BOA. Kamil Kepeci, No 3358, s. 6.25. Fatih tarafından yaptırılan tahrirlerin tarihi hakkında bkz. Nlcoara Beldiceanu; XIV Yüzyıldan XVI. Yüzyıla Osmanlı Devletinde Tımar, Çev Mehmet Ali Kılıçbay, Ankara 1985. s. 79. Sultanönü Sancağında vakıfların tımara çevrilmesi hakkında bkz.. Halime Doğru; Eskişehir ve Sultanönü Sancağı’nda yer alan kayıtlar.
Yorum Yaz