– KİTAP HAKKINDA –
Sivrihisar Belediyesi kültür yayınlarından, 32 bilim insanının bildirileriyle oluşan GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SİVRİHİSAR kitabı antik çağdan günümüze Sivrihisar’ı farklı yönleriyle anlatıyor.
SUNUŞ
Günümüzde Eskişehir ilinin en büyük ilçelerinden birisi olan ve adım sivri bir tepe üzerine yer alan kalesinden alan Sivrihisar, Frig, Lidya, Pers, Büyük İskender, Roma, Bizans, Selçuklu, Karamanoğulları ve Osmanlı devirlerini yaşayan bir kent olarak oldukça köklü bir geçmişe sahiptir. 1071 Malazgirt Savaşı sonrasında Selçukluların Anadolu coğrafyasını yurt edinmeye başlamalarıyla birlikte Türk-İslâm hakimiyeti altına giren Sivrihisar kenti, merkezinde yer alan Ulu Cami ile Selçuklu serhat şehrinin en önemli sembollerinden birisini oluşturmuştur.
Osmanlı erken döneminde Osmanlılar ile Karamanoğulları arasındaki siyasi çekişmeler sırasında sık sık el değiştiren bu şehir I. Mehmed devrinde kesin olarak Osmanlı hakimiyeti altına girmiş, bilhassa ticari bakımdan önemli şehirlerden birisi olarak varlığını sürdürmüştür. Ermeni nüfusun mevcudiyeti ile, Müslüman ve gayrimüslim unsurların bir arada yaşama tecrübesinin önemli bir numunesini de meydana getiren Sivrihisar’a XIX. yüzyıl sonları ile XX. yüzyıl başlarında Kafkasya, Kırım, Romanya ve Bulgaristan’dan göç eden ahali iskân edilmiştir. Birinci Dünya Savaşı’nda Yunanlılar tarafından işgal edilmiş ve 1 Eylül 1923 tarihinde kurtarılmıştır.
Ulu Cami’nin yanı sıra Alemşah Mescidi, Kurşunlu Cami, Hoşkadem Camii, Necibüddin Mescidi, Kılıç Mescidi, Aziz Mahmud Hüdayî Mescidi çok sayıda caminin ve Anadolu’daki en büyük Ermeni Kilisesinin mevcudiyeti şehirdeki canlılığın en güzel ifadeleri olarak kabul edilebilir. Sivrihisar aynı zamanda gerek Osmanlı döneminde gerekse günümüzde pek çok entelektüel şahsiyetin doğup büyüdüğü bir şehir olması bakımından da önem taşımaktadır.
Yunus Emre, Nasreddin Hoca, İstanbul’un ilk kadısı Hızır Bey, Fatih Sultan Mehmed ve II. Bayezid devrinin önemli alimlerinden Sinan Paşa, Aziz Mahmud Hüdâyî bu şehirde büyüyen âlim ve mutasavvıflardan bazılarıdır. Son yüzyılın önde gelen edebiyatçılarından Mehmet Kaplan da yine bu şehrin yetiştirdiği önemli mütefekkirler arasında sayılabilir.
Görüldüğü üzere böylesine önemli bir tarihi geçmişe, kültüre, edebiyata, sanat ve mimariye sahip olmasına rağmen Sivrihisar’a dair yeterince çalışma yapılmamış olması bu kitabın hazırlanmasındaki başlıca etkendir. Bununla birlikte bu mütevazı çalışmanın Sivrihisar’a dair bundan sonra yapılacak çalışmalara giriş olmak dışında bir iddiası yoktur. Sivrihisar Kitabı, Sivrihisar Belediyesinin ev sahipliğinde 24-25 Ekim 2015 tarihinde gerçekleştirilen I. Uluslararası Sivrihisar Sempozyumu’nda sunulan bazı bildirilerden meydana gelmektedir.
Gerek sempozyum sürecinde gerekse kitap haline getirilmesi aşamasında çok sayıda değerli ismin katkısı oldu. Sivrihisar Sempozyumu düzenlenmesi değerli dostum Prof. Dr. İsmail Güleç’in fikriydi. Sonraki süreçte bilhassa organizasyonun sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesinde Basri Özçelik’in büyük katkıları oldu. Sempozyum sekreteryasının desteğini her zaman yanımda gördüğüm fedakâr meslektaşım Ayşe Derya Saraçoğlu üstlendi. Kendilerine teşekkür etsem azdır.
Sivrihisar Belediyesinin kıymetli başkanı Hamid Yüzügüllü’nün desteği, gayreti ve teşvikleri olmasaydı bu sempozyum ve dolayısıyla bu kitap ortaya çıkamazdı. Her zaman bizleri güler yüzle, büyük bir kibarlıkla karşıladı, zorlandığımız zamanda sıcak tebessümüyle her daim yanımızda oldu. Kendilerine ne kadar teşekkür etsem azdır.
Hazırlanan kolektif kitaplarda teşekküre en fazla hak eden hiç şüphesiz ki, eserin muhtevasını oluşturan yazıları kaleme alan değerli bilim insanlarıdır.
Sempozyuma gelerek değerli bilgilerini bizlerle paylaşan, sonrasında değerli yazılarını göndererek kitabın oluşmasına katkı sağlayan değerli meslektaşlarım Ali Arslan, Biray Çakmak, Burak Çıtır, Cem Boz, Çiğdem Belgin Dikmen, Dilek Çetindaş, Ersin Kırca, Ferruh Toruk, Fikriye Boy, Gökden Göker, Hamza Gündoğdu, Hüseyin Çınar, İbrahim Erşahin, İsmet Şanlı, Kutbettin Turan, Mehmet Topal, Mehmet Emin Yılmaz, Muharrem Dayanç, Mustafa Özçelik, Mustafa Usta, Nizamettin Aslan, Rüştü Özdemir, Rövşen Alizade, Sema Uğurcan, Serkan Şen, Suzan Akkuş Mutlu, Veli Cem Özdemir ve Zafer Koyluya minnettarım.
Sempozyumun kitap haline getirilmesinde ise lisans döneminden hocam olan kıymetli Zafer Koylu büyük emek sarf etti. Kendisine özellikle teşekkür etmek isterim. – Haşim Şahin Serdivan, Ocak 2017 –
***
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
SİVRİHİSAR TARİHİ
Pessinusta Tanrıça Kybele İçin Düzenlenen Kült Törenleri
Suzan Akkuş Mutlu ………………… 3
Anadolu Mitolojisinin Öz Kültü: Ulu Ana Tanrıça
Rövşen Alizade …………………….. 19
Sivrihisar’da Cami ve Mescit Vakıfları- 16. Yüzyıl –
Hüseyin Çınar ……………………… 37
16. Yüzyıl Tahrir Kayıtlarında Göre Günyüzü Vakıfları
Mehmet Topal …………………….. 67
2 Numaralı Sivrihisar Şer’iyye Siciline Göre Tanzimat Dönemi Taşra Uygulamaları
Gökden Göker ……………………. 83
Ankara Vilayeti Valisi Mehmet Tevfik Bey’in 12 Eylül 1909 Tarihli Layihasına Göre Sivrihisar Kazası’nın İçtimaî, İdarî, Mülkî, Beledî vb. Durum ve Sorunları
Biray Çakmak …………………… 109
Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Sivrihisar’da Afyon Üretimi (1910-1914)
Burak Çıtır ……………………….. 123
Ankara Valisi Hulusi Bey’in Zîr, Ayaş, Nallıhan, Mihalıççık, Sivrihisar ve Haymana Kazaları Hakkındaki Teftiş Raporu (5 Ekim 1913)
Ersin Kırca ……………………….. 135
Sivrihisar’ın Kuvayı Milliye’ye Katılması
Zafer Koylu ………………………. 145
İKİNCİ BÖLÜM
KÜLTÜR, EDEBİYAT VE BİYOGRAFİ
Nasreddin Hoca’nın Bir Din Adamı Olarak Portresi
Mustafa Özçelik …………………. 157
Tarihsel Gerçeklik ile Kurmaca Biyografi Arasında: Nasreddin Hoca’nın Edebiyatımızda Kahraman Olarak Kurgulanışı
Dilek Çetindaş …………………… 167
Nasreddin Hoca ve Sivrihisar Fıkraları
İbrahim Erşahin – Mustafa Usta … 181
Sivrihisar Ulû Câmîi’nin Bânisi Olarak Kabul Edilen Eminüddîn Mîkâîl’in Hayatı, Eserleri, Devlet Hizmederi ve Şahsiyeti
Cem Boz …………………………… 197
İstanbul’un İlk Kadısı: Sivrihisarlı Hızır Bey
Fikriye Boy ………………………. 215
Mehmet Kaplan’dan Yunus Emre’ye Bakışlar
Sema Uğurcan …………………. 223
Doğumunun Yüzüncü Yılında Mehmet Kaplan Rahmet İstedi
Muharrem Dayanç …………… 229
Sivrihisar’dan Yetişen Son Büyük Çınar: Orhan Keskin ve Sivrihisar’a Yaptığı Hizmetler
İsmet Şanlı ……………………… 237
Sivrihisar Yöresi Örnekleriyle Türk Halk İnançlarında Düğün Saçıları ve Kansız Kurban Geleneği
Veli Cem Özdemir …………… 253
Sivrihisar ve Afyonkarahisar Yöresinde Köy Odaları Geleneği
Rüştü Özdemir ………………. 267
Sivrihisar Yer Adlarının Dili
Serkan Şen ……………………. 281
Sivrihisar’ı Anlatan Bir Roman: “Fikrimin ince Gülü”
Kutbettin Turan …………….. 291
Sivrihisar’ın Demografik Yapısının Sosyolojik Tahlili
D. Ali Anlan – Müjdat Avcı – Ayşe Azman – Gülten Anlan … 303
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SANAT VE MİMARİ
Alemşah Künbeti’nin Mimari ve Plastik Süslemeleri Konusunda Bir Değerlendirme
Hamza Gündoğdu ………….. 327
Sivrihisar Kitâbeleri
Nizamettin Anlan …………… 347
Sivrihisar Saat Kulesi
Mehmet Emin Yılmaz – Fatih M. Tanrıveren … 357
Sivrihisar Çeşmeleri’nin Korunmasına Yönelik Öneriler
Çiğdem Belgin Dikmen – Ferruh Toruk ……….. 367
***
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SİVRİHİSAR
Zafer KOYLU – Haşim ŞAHİN
Sivrihisar Belediyesi Kültür Yayınları -2-
ISBN – 978-605-4993-98-7
Yorum Yaz