İki katlı olan evin altında ayrıca yarım kat yüksekliğinde bir bodrumu bulunmaktadır. Tek tarafı komşu evle bitişik nizamda yapılan evin alt katı çamur harçlı kırma moloz taş, üst katı ahşap çatkı arası tuğla ve kerpiç dolgulu karkas şeklinde inşa edilmiştir. Cepheler iki yönde dışa çıkmalıdır. Kırma çatılı evin üzeri oluklu kiremitle örtülüdür. Ahşap kaplamalı saçaklar yalın görünüştedir.
Boyacılar Evi, vaziyet planı (Kubbeli Mahallesi Unkapanı Caddesi No: 42)
Sokaktan – üzeri sonradan betonla kaplanmış – beş basamaklı taş merdiven çıkılarak, çift kanatlı ahşap bir kapıyla evin alt katına girilmektedir. Burası, ortada bir sofa mekanı ile onun iki yanında yer alan oda ve hizmet birimleriyle iç sofalı plana sahiptir.
Boyacı Mustafa Efendi tarafından yaptırıldığı bilinen evin üst katı işlenmemiş olduğu için kullanılmamakta, yalnızca giriş katında ikamet edilmektedir.
Sofada girişin karşı istikametine gelen kısım, beş basamaklı ahşap merdivenle çıkılan büyük bir seki halinde (trabzan) düzenlenmiştir. Sofanın sağ kanadında üç; sol tarafında bir oda, şaraphana ve mutfak bölümleri yer almaktadır. Doğu köşede bulunan harçevinin bir bölümü sonradan helaya dönüştürülmüştür. Trabzandan girilen mutfak bir kanat şeklinde hayata uzanmaktadır. İçinde ocak ve dolap elemanları bulunan bu kısmın aslında tandırevi olduğu ve sonradan mutfak haline getirildiği ev sahipleri tarafından ifade edilmektedir. Evin hayatla bağlantısı da buradan açılan bir kapıyla sağlanmıştır. Zemini betonla kaplanmış olan hayatında kuyu ve hela elemanları mevcuttur. Dar bir parsel üzerine kurulmasına rağmen evin arkasında küçük bir bahçesi de bulunmamaktadır.
Sofa ve odaların zeminleri tahta döşemelidir. Bunların içinde ocak yoktur. Ancak güneybatı köşedeki odada, ısınma amacıyla zemine açılmış bir tandır bulunmaktadır. Sokak yönündeki odalar gusülhanelidir. Özgününde var olduğu tespit edilen sedirlerin ise sonradan sökülüp kaldırıldığı anlaşılmaktadır.
Nispeten aydınlık ve ferah bir mekan etkisine sahip evin kuzeydeki oda penceresi değişikliğe uğramış ve genişletilmiştir. Pencereler dikdörtgen formunda olmasına rağmen, sofanın güney kanadındaki odalardan ortadakinin penceresi mazgal tipindedir.
Evin üst katına sofanın trabzanından açılan bir kapıdan girilerek, ahşap basamaklı merdivenle çıkılmaktadır. Yarım kalmış olan bu katın iç bölme duvarlan yapılmamıştır. Ancak, mevcut ahşap çatkılardan burasının da iç sofalı olarak planlanmış olduğu tespit edilebilmektedir.
Süslemesi
Yapı dışta yalın görünüşte olmakla birlikte etkileyici bir cephe anlayışına sahiptir. Taştan inşa edilmiş olan alt katın sokak cephesi, üst kat hizasına kadar serpme betonla sıvandığı için bu bölüm özgünlüğünü yitirmiştir. Ancak tamamlanmamış olan üst katta, tuğlaların çeşitli şekillerde dizilmesiyle oluşturulan cephe anlayışı bu yapıda da dikkat çekicidir. Ayrıca, çıkmaları ve saçağı taşıyan ahşap profilli eliböğründeler ve aynalıklarında oyma tarzında geometrik motiflerin bulunduğu çift kanatlı ahşap cümle kapı da dış cephelerin görünüşünü zenginleştirmektedir.
İçte, giriş katı süsleme bakımından sadedir. Muhtemelen asıl süslemenin üst katta düşünüldüğü; fakat evin tamamlanamaması nedeniyle bunun gerçekleştirilemediği söylenebilir.
Giriş katında bütün mekanların tavanları düz tahta çıtalı olarak yapılmıştır. Sofada önemli bir süsleme unsuru görülmemektedir. Yalnız oda kapılarından ikisi sade ahşap işçiliğine sahiptir. Girişin sağındaki ilk odanın çiçeklikli dolap ve yüklük elemanı yalın bir ahşap işçiliği gösterir. Diğer odalarda kayda değer bir süsleme yoktur. Güney taraftaki odanın duvarında ayrıca kalıplama tekniğiyle yapılmış, üzerinde Arapça “Maşaalah 1320” yazılı alçıdan iki lambalık (raf) mevcuttur.
Tarihlendirme
Yukarıda sözünü ettiğimiz “1320” (1902) tarihinin yazık olduğu iki adet alçı lambalıktan başka, yapının inşa tarihine ilişkin herhangi bir kayıt veya kitabeye rastlanmamaktadır. Cümle kapısının üzerindeki tuğla kitabeliği de boştur. Ancak evin halen sahibi olan Naciye Altın, yapının H.1317 (1898)’de inşa edildiğini babasından çok defa işittiğini söylemekte; evin üst kaanın işlenmemiş olmasını da babasının o yıllarda üst üste yaşadığı olaylara bağlamaktadır.
Bu bilgilerin ışığında, evin 1898-1902 yılları arasında inşa edildiğini söyleyebiliriz.
* * *
Tarihi Sivrihisar Evleri
Prof.Dr. Yüksel Sayan – Ege Üniversitesi, 2009
Yorum Yaz